| اذن حکمرانی به رئیس جمهور
یادداشت
حمیدرضا ترقی
نظام جمهوری اسلامی ایران بر پایه مبانی دینی و اندیشه‌های حضرت امام خمینی (ره) بنا گردیده و این مبانی در قانون اساسی منعکس شده است.
در تمامی شؤون نظام، «اسلامیت» در کنار «جمهوریت» قرار دارد؛ یعنی هرکجا که «رای مردم» داریم، به صورت مستقیم و غیرمستقیم مشروعیت و اسلامیت نیز وجود دارد و جمهوریت از طریق اسلامیت مورد تایید و مشروعیت‌بخشی قرار می‌گیرد.
در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، رئیس‌جمهور برخوردار از جایگاهی مهم و اختیاراتی فراوان است؛ در اصل ۱۱۳ آمده که رئیس‌جمهور پس از مقام رهبری، عالی‌ترین مقام رسمی کشور است. بنابراین چنین جایگاه مهمی هم باید در نظام جمهوری اسلامی برخوردار از مشروعیت باشد.
چون وفق قواعد شرعی، حکومت از آن امام یا نائب اوست، اولاً واگذاری که ممکن نیست، ثانیا تفویض بخشی ازآن به هر صورتی نیازمند اذن و اجازه است. این اذن هم نیاز به تنفیذِ مکانیزم تفویض دارد.
در قانون اساسی پیش‌بینی شده که مشروعیت باید از طریق ولایت‌فقیه در قوای مختلف و ارکان نظام به خصوص در مورد رئیس‌جمهور جریان پیدا کند. از این رو در نظام جمهوری اسلامی ایران، تمام قوا زیرنظر ولایت‌فقیه فعالیت می‌کنند. زیرنظر بودن تنها به معنای یک امر اداری نیست بلکه مشروعیت اعمال حاکمیت در تمام قوا از سوی ولایت‌فقیه تامین می‌گردد.
بنابراین در نظام جمهوری اسلامی ایران، قدرت وسیعی که در اختیار رئیس‌جمهور است، نیازمند دو جهت میباشد. یک جهت «جمهوریت» که با رای مردم احراز می‌شود و جهت دوم «اسلامیت» که از طریق امضا و تنفیذ از سوی ولی‌فقیه صورت می‌گیرد.
ولایت فقیه در اعمال نظر و ولایت خودش برای دادن اجازه و اذن به رئیس‌جمهوری، از جهت شرعی و قانونی می‌تواند قیودی را ذکر کند و نظراتی بدهد؛ این نظر از سوی کسی است که مسئول مشروعیت بخشیدن به تصمیمات ارکان و اجزای نظام میباشد.
این موضوع از زمان حیات امام خمینی (ره) مطرح بوده است؛ ایشان تنفیذ خود را مشروط به قیودی می‌کردند. از جمله اینکه تنفیذ مقید به باقی ماندن شرایط قانونی رئیس‌جمهور و رعایت مصالح کشور، جنبه‌های اسلامیت نظام و منافع مردم است. رئیس‌جمهور تا زمانی که این جنبه‌ها را رعایت می‌کند، تنفیذ به قوت خودش باقی است.
حضرت آیه الله العظمی امام خامنه ای نیز همیشه تنفیذ خود را مشروط به رعایت اصولی مشخص دانسته اند .
شروط تنفیذ از منظر شرع مقدس اسلام بقدری اهمیت دارد که اگر توسط رئیس جمهور عمل نشود یا خلاف آن عمل شود .اعمال حاکمیت وی بر هستی کشور نامشروع و تصرف او در اموال عمومی جایز نخواهد بود .
رئسای جمهوری که بعد از تنفیذ به شروط ولایت بی توجهی کرده یا از آن عدول نمایند باغی محسوب شده و قابل محاکمه هستند
البته این تعهد درقبال قسم مراسم تحلیف هم وجود دارد و رئیس جمهور هم شرعا متعهد به ولایت است هم طبق قسمی که در مجلس میخورد دربرابر قرآن به مردم تعهد عمل به اسلام و قانون اساسی وپاسداری از مذهب رسمی کشور و... را میدهد.
مقام معظم رهبری در مراسم تنفیذ رای مردم به آقای پزشکیان فرمودند : تنفیذ، آخرین برگ از کتاب قطور و پُرمضمونی است که ملّت عزیز ایران و دست‌اندرکاران به وسیله‌ی این انتخابات پُرانگیزه تدوین کردند و آن را در قفسه‌ی افتخارات کشور ایران ماندگار کردند.
معظم له در متن حکم تنفیذ شرط تداوم این اذن حکمرانی را اینگونه بیان داشتند : اینجانب با تشکر از همه‌ی کسانی که در خلق این افتخار نقش آفریده‌اند، به پیروی از ملت بزرگ، رأی آنان به شخصیت فرزانه، و صادق، و مردمی، و دانشمند جناب آقای دکتر مسعود پزشکیان را تنفیذ و ایشان را به ریاست جمهوری اسلامی ایران منصوب میکنم. و با دعا و آرزوی صمیمانه برای موفقیت ایشان، یادآوری میکنم که رأی ملت و تنفیذ اینجانب تا هر زمان که مشی همیشگی ایشان در پیمودن صراط مستقیم اسلام و انقلاب برقرار باشد، ادامه خواهد داشت. 7/5/ 1403
از آنجا که اختیارات رهبری با تنفیذ به رئیس جمهور منتقل نمی‌شود بلکه تفویض می گردد، با همه ویژگی های حقوقی. در ادامه این تنفیذ، چون تنفیذ تفویض است، اختیارات و مسئولیتهای نظارت مفوض را هم در پی دارد.و براین اساس رهنمودها و راهبرد ها و سیاستهای اعلامی از سوی رهبری برای کسی که اختیارات اجرا به او تفویض شده الزامی خواهد بود .
تاکید رئیس جمهور منتخب بر اینکه خود را موظف به اجرای سیاستهای رهبری و برنامه مصوب و تحقق چشم انداز
کشور توسط رهبری میداند ناشی از درک همین موضوع شرعی است .
رهبر معظم انقلاب اسلامی از باب نظارت بر قوای سه گانه و ایجاد هماهنگی بین آنها در حرکت بسوی اهداف و آرمانهای انقلاب اسلامی همانطور که رهنمودهایی به مجلس شورای اسلامی و قوه مقننه دادند رهنمودهایی هم به قوه مجریه دادند که انجام آن بر فرد تفویض شده الزامی است .
1- رعایت شاخص های انتخاب همکاران اجرائی دولت که از سوی رهبری اعلام شده
2- تعامل با قوا ی دیگر درجهت حل مشکلات کشور
3- ازکسانی که صاحب فکرند، صاحب ابتکارند، صاحب تجربه‌اند، صاحب آراء جدیدند،بعنوان ثروت عظیم مردمی استفاده کنند
4- با همت بلند و همکاران خوب از ثروت عظیم ملی کشور برای کارهای بزرگ استفاده کنید
5- با روحیه جهادی کوههای مانع پیشرفت را از جا بکنید
6- ورود مجاهدانه در میدان و اجتناب از کنترل از راه دور
7- تعامل قوا باتوجه به درک حساسیت های یکدیگرکمک به هم درپیشبرد امور کشور
8- اولویت اقتصاد و بعد فرهنگ و مسائل اجتماعی رعایت شود
9- دراقتصاد به یک تحرّک اقتصادی حساب‌شده‌ی وقوی نیاز داریم
10- دراقتصاد هم به مسائل کلان مسئله‌ی ارزش پول ملّی، مسئله‌ی تولید، مسئله‌ی سرمایه‌گذاری، مسئله‌ی بهبود فضای کسب‌وکار؛ مسائل اساسی و کلّی باید پرداخت
11- دراقتصاد هم باید برای معیشت مردم اقدامی فوری انجام داد
12- آن حالت نقار یا دلخوری و دلتنگی‌ای که گاهی ممکن است در اثنای مجادلات و مباحثات انتخاباتی اتّفاق افتاده باشد، نباید ادامه پیدا کند.
13- تحقق شعار مامیتوانیم درگرو«قدرشناسی ازتوان داخلی کشور و تکیه‌ی به توان داخلی»است
14- هیچ مسئله‌ی داخلی را متوقّف و آویزان به یک موضوع خارجی نباید کرد
15- هرکارخوبی را که درسطح جهانی برای توسعه کشور میخواهید انجام دهید عزت آفرین و شرافتمندانه باشد
16- درمقابل حوادث جهانی و منطقه ای برخوردی فعال و اثر گذار داشته باشید نه منفعلانه
17- ارتباط با همسایگان 14 گانه ایران از اولویتهای سیاست خارجی است
18- ارتباط با کشورهائی که میدان دیپلماسی مارا گسترش میدهند مثل آفریقا اولویت دارد
19- ارتباط مستحکم با کشورهائی که در فشارها از مادرعرصه سیاسی و اقتصادی و بین المللی حمایت کردند اولویت ماست
20- ارتباط با کشورهای اروپائی بخاطر رفتارهای بد و عناد آمیز شان تا تغییر رفتارشان دراولویت ما نیست
21- دولتها و ملتها باید دربرابر رزیم تروریست و جنایتکار اسرائیل یک تصمیم جدی بگیرند . |