| باز سازی انقلابی ساختار فرهنگی کشور
شرحی برحدیث ولایت حمیدرضا ترقی
شورای‌عالی انقلاب فرهنگی باید با رصد و شناخت دقیق ضعفها و گزاره‌های غلط فرهنگی در عرصه‌های مختلف، راه‌حل‌های عالمانه‌ای برای رواج گزاره‌های صحیح و پیش‌بَرنده، ارائه کند. (مقام معظم رهبری14/9/1401)
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در میانه جنگ ترکیبی دشمن علیه انقلاب اسلامی و نبرد فرهنگی ورسانه ای با دشمنان خارجی و عمال داخلی آنها اعضای شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، را بحضور پذیرفته و راهکارهای مهمی را برای ایفای نقش شورا در این جنگ ترکیبی ارائه دادند:
هدایت فرهنگی
مهمترین نقش و وظیفه این شورا، هدایت فرهنگی کشور و جامعه است.(مقام معظم رهبر ی)
- ما چه میخواهیم بکنیم با اخلاق مردم، با فرهنگ مردم؟ آیا ما به عنوان دولت اسلامی میتوانیم هدایتِ فرهنگی جامعه‌‌‌‌‌‌ی خودمان را رها کنیم؟ قطعاً نه، جزو وظائف ماست. حالا مخالفین، معترضین حرفهائی میزنند، نقد میکنند، گاهی مسخره میکنند، گاهی اهانت میکنند، بکنند؛ ما که نمیتوانیم تکلیف الهی را با این چیزها فراموش کنیم. ما وظیفه داریم مردم خودمان را هدایت بکنیم؛ هدایت. ریاست در جامعه‌‌‌‌‌‌ی اسلامی، ریاست مادی محض و صرف نیست؛ اداره‌‌‌‌‌‌ی امور زندگی مردم هست، همراه با هدایت. تا آنجائی که میتوانیم، باید راه هدایت مردم را باز کنیم و مردم را هدایت کنیم. خیلی از ابزارهای هدایت در اختیار دستگاههای حکومتی است؛ حالا یک نمونه‌‌‌‌‌‌اش صدا و سیماست و نمونه‌‌‌‌‌‌های فراوان دیگر هم دارد؛ یک نمونه وزارت ارشاد است، یک نمونه وزارت علوم است، یک نمونه وزارت آموزش و پرورش است؛ اینها همه دستگاههای خدماتىِ هدایتی است. ما از اینها چگونه استفاده میکنیم؟ باید در جهتی حرکت کنیم که مردم متدین بار بیایند، متدین عمل بکنند، به مبانی دینی معتقد بشوند، عملاً پایبند بشوند؛ جهتگیری ما در همهی زمینه‌‌‌‌‌‌ها باید این باشد.
حالا در وزارت ارشاد، مسئلهی کتاب هست، مسئلهی هنرهای تجسمی هست، مسئلهی هنرهای گوناگون صوتی، تصویری هست، در همهی این جهتگیریها، بایستی ما جهتمان این باشد که مردم به سمت دین، به سمت خدا حرکت بکنند. والّا اگر قرار باشد که نگاه کنیم، ببینیم بیگانگان ما را بر چی ملامت میکنند - اگر این را بخواهیم رعایت بکنیم - خیلی کارها انجام نخواهد شد. ۱۳۸۸/۰۶/۱۶
- نمیشود مسئولین کشور مسئولیتی احساس نکنند در زمینه‌ی هدایت فرهنگی جامعه. دولت و مسئولان موظفند که توجه کنند به جریان عمومی فرهنگ جامعه؛ ببینند کجا داریم میرویم، چه دارد اتفاق میافتد، چه چیزی در انتظار ما است؛ اگر چنانچه مزاحماتی وجود دارد، آنها را برطرف کنند؛ جلوی موانع را، عناصر مخرب را، عناصر مفسد را بگیرند.
اینکه ما گاهی با بعضی از پدیده‌های فرهنگی بجد مخالفت میکنیم و انتظار میبریم از مسئولان کشور - چه مسئولان فرهنگی، چه غیر فرهنگی - و از این شورا که جلوی آن را بگیرند، به‌خاطر این است؛ یعنی معارضه‌ی با مزاحمات فرهنگی هیچ منافاتی ندارد با رشد دادن و آزاد گذاشتن و پرورش دادن مطلوبات فرهنگی؛ این نکته‌ی بسیار مهمی است.
اینجا قرارگاه مرکزی فرهنگی کشور است؛ باور کنید که اینجا فرماندهی مسائل عمده‌ی فرهنگی کشور و سیاست‌گذاری کشور را بر عهده دارد ۱۳۹۲/۰۹/۱۹
فرهنگی که ما میخواهیم به صورت هدایت شده و اداره شده باشد - یعنی فرهنگ کشور را اداره کنیم - باید در این اداره و هدایت ما، مسائل اسلامی و انقلابی، در درجه‌ی اوّل مورد نظر باشد. باید ایمان و حرکت اسلامی و انقلابی و روح انقلاب، مثل روحی در همهی تصمیمات فرهنگی، مورد توجّه قرار گیرد این واجب‌ترین مسأله است.
اگر ما میخواهیم درباره‌ی دانشگاهها، آموزش و پرورش، مسائل فرهنگ عمومی و رسانه‌ها فکر، بحث و تصمیم گیری کنیم، باید جهت کلّی این باشد؛ یعنی گرایش انقلابی و حرکت اسلامی چیزی نیست که بدون یک مدیریت و هدایت صحیح و دقیق و حساب شده تضمین شود. مردم ما بحمداللَّه مسلمانند. گرایشهای اسلامی در این کشور قوی است. در این هیچ تردیدی نیست. جوّ کشور هم - تا آن‌جا که من نگاه میکنم - از لحاظ توجّه و گرایش به مسائل معنوی، ضعیف نیست؛ خیلی خوب است و شاید هم از جهاتی روزبه‌روز قویتر میشود. لیکن هدایت فرهنگی جامعه، یک ضرورت است. اگر ما اداره نکنیم، نمیتوانیم مطمئن باشیم که کار به صورت خوبی پیش خواهد رفت. یک مدیریت متمرکز و هدایت کننده لازم است. این مرکز باید نسبت به همهی دستگاههای مسؤول در زمینه‌های فرهنگی کشور ، نقش هدایت کننده و تغذیه کننده داشته باشد. تفکّرات صحیح و فکر درست، جریانات فرهنگ صحیح را کمک و هدایت کند. ۱۳۷۵/۰۹/۲۰
همانطور که ملاحظه میکنید رهبر معظم انقلاب در دیدار های متعدد به هدایت فرهنگی جامعه و مسئولین شورا و دولت درداین رابطه بسیار دقیق و روشن توضیح داده اندو عرصه هدایت فرهنگی را اینچنین مشخص فرمودند:
1- هدایت فرهنگی دستگاههای رسمی ( ارشاد – آموزش و پرورش – آموزش عالی - صداوسیماو...)
2- هدایت فرهنگی تشکل‌های فرهنگی مردمی
3- زمینه‌ساز شکل‌گیری حرکت عمومی در گسترش فرهنگ قناعت و عدم اسراف و...(
4- اصلاح فرهنگ‌های غلط درجامعه ( دروغ – قانون شکنی - گرایش به اشرافیگری،فرهنگ غربی)
5- رصد و شناخت دقیق ضعفها و گزاره‌های غلط فرهنگی در عرصه‌های مختلف
6- ارائه ی راه‌حل‌های عالمانه‌ای برای رواج گزاره‌های صحیح و پیش‌بَرنده
7- هدایت فرهنگی، فقط با ابلاغ سندهای تحول امکان‌پذیر نمیشود بلکه باید این سندها محقق و اجرایی شوند و ضمانت اجرای آنها هم حضور رؤسای سه قوه در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی است.
بازسازی انقلابی ساختار فرهنگی
منظور از ساختار، ساختار فرهنگی جامعه و ذهنیت و فرهنگ حاکم بر آن و در یک کلام نرم‌افزاری است که افراد جامعه بر اساس آن در زندگی فردی و جمعی خود عمل میکنند.مقام معظم رهبری 14/9/1401
اینکه ساختار باید بازسازی انقلابی شود به این علت است که انقلاب اسلامی بواسطه رهبری امام(ره) و حرکت مردم، معجزه‌گر بود و با روحیه تهاجمی خود بنیان‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی و گزاره‌های غلط حاکم بر اذهان مردم را تغییر داد.برای مثال :
1- فرهنگ «ما نمی توانیم» را به "مامیتوانیم" تبدیل کند
2- فرهنگ «شیفتگی به غرب» را به فرهنگ «اعتراض به غرب» تبدیل کند
3- فرهنگ«خودپسندی و شهرت» رابه فرهنگ «ایثار و از خودگذشتگی»تبدیل کند
الزامات بازسازی فرهنگی
الف)- رصد دائم تغییراتِ معمولاً پنهان فرهنگی و علاج به موقع آنها از ملزومات بازسازی انقلابی ساختار فرهنگی
کشور است: اگر در فهم مستمر این تغییرات و ممانعت از اثرگذاری منفی آنها دچار ضعف و عقب‌ماندگی شویم
حتماً جامعه دچار خسارت خواهد شد که آشفتگی فرهنگی یا افتادن زمام امور فرهنگی کشور به دست دیگران
مهمترینِ این خسارات است.
ب ) - مهندسی صحیح فرهنگی کاری بنیانی برای اصلاح ساختار فرهنگی است ؛مهندسی فرهنگی موجب روشن شدن
تکالیف دستگاههای مختلف از جمله آموزش و پرورش، صداوسیما، آموزش عالی، مراکز مرتبط با جوانان و
همچنین تشکل‌های مردمی میشود چون اگر اینگونه دستگاهها دچار غفلت از وظایف مهم خود شوند، جامعه
ضرر فراوانی خواهد کرد .هوشیاری دائم، شناخت دقیق ضعفهای فرهنگی در عرصه‌هایی نظیر اجتماع، سیاست،
خانواده، سبک زندگی و دیگر عرصه‌ها و تلاش برای دستیابی به راه‌حل‌های عالمانه برای رفع نقاط ضعف و
ترویج گزاره‌های صحیح فرهنگی، از الزامات اساسی مهندسی فرهنگی کشور است.
به گمان بنده، ساختار فرهنگی کشور نیاز به یک بازسازی انقلابی دارد. ما مشکل داریم در ساختار فرهنگی کشور؛ و یک حرکت انقلابی لازم است. البتّه «حرکت انقلابی» یعنی خردمندانه و عاقلانه. معنای «انقلابی بودن» بی‌هوا حرکت کردن و بی‌حساب حرکت کردن نیست. [حرکت] انقلابی باید باشد، بنیانی باید حرکت بشود، در عین حال برخاسته‌ی از اندیشه و حکمت باشد. فرهنگ واقعاً زیربنا است؛ خیلی از این خطاهایی که ما در بخشهای مختلف انجام میدهیم، ناشی از فرهنگ حاکم بر ذهن ما است. اگر ما اسراف داریم، اگر ما تقلید کورکورانه داریم، اگر ما سبک زندگی غلط داریم، اینها ناشی از مشکلات فرهنگی است؛ فرهنگِ حاکم بر ذهنها است که در عمل، این مشکلات را به وجود می‌آورد. زندگی‌های تقلیدی، زندگی‌های تجمّلاتی و اشرافیگری، غالباً منشأ و ریشه‌ی فرهنگی دارد. در واقع نرم‌افزار این حوادث، فرهنگ کشور و فرهنگ حاکم غلط و انحرافیای است که بر بعضی ذهنها مسلّط است.
ابزارهای فرهنگی از [قبیل] سینما و هنر و رسانه‌های صوتی و تصویری و امثال اینها را بایستی شکوفا کنید؛ مطبوعات و کتاب و امثال اینها ابزارهای فرهنگی هستند، باید به معنای واقعی کلمه اینها شکوفا بشوند. خب امروز بحمدالله یک لشکر عظیمی از جوانهای علاقه‌مند به مسائل فرهنگی مشغول کارند، وجود دارند و تلاش میکنند و کار میکنند.
اگر دولتها و بخشهای فرهنگی دولت به این مجموعه‌های جوان و علاقه‌مند کمک بکنند، قطعاً کارهای بزرگی انجام خواهد گرفت و قدمهای خلّاقانه‌ای برمیدارند؛ صدها طرح ابتکاری در این زمینه وجود دارد در اختیار این جوانها، که گاهی اوقات که مثلاً انسان یک تماسهایی با جوانها دارد، میبیند کارهای بزرگی اینها میتوانند انجام بدهند و به ذهنشان می‌آید؛ خب امکانات میخواهند و امکانات در اختیار دولت است؛ بایستی حمایت هوشمند انجام بگیرد. استعدادها را کشف کنید، از آنها حمایت کنید، آزادی‌شان را تأمین کنید؛ البتّه آزادی در چارچوب اصول قانون. و با فساد اخلاقی و فساد در زمینه‌ی فرهنگ هم بی‌رودربایستی مقابله کنید و مبارزه کنید؛ یعنی واقعاً این جوری باید برخورد بشود. راه اصلی مواجهه و مقابله‌ی با جنگ نرم دشمن هم همین است که ما از حرکت صحیح در زمینه‌ی فرهنگ حمایت کنیم و آن را تشویق کنیم، [از آن] تقدیر کنیم و در مقابل حرکتهای غلط بِایستیم. و عرصه‌ی رسانه و فرهنگ، از یک طرف، یک دانشگاه بزرگی میتواند باشد و هست، و از طرفِ دیگر یک آوردگاه صلاح و فساد است، آوردگاه حق و باطل است وعرصه‌ی جنگ فرهنگی با کسانی است که فرهنگشان ایجاد فساد در دنیا است؛ از این دو جهت باید نگاه کرد به آن. (مقام معظم رهبری ۱۴۰۰/۰۶/۰۶) |