| پروژه تاریخ شفاهی ایرنا/
حادثه کوی طلاب مشهد به روایت حمید رضا ترقی (1(
تهران- ایرنا- «حمیدرضا ترقی» فعال سیاسی اصولگرا حادثه کوی طلاب مشهد در سال 1371؛ را معلول سیاست های نادرست اقتصادی و ضعف نیروی انتظامی وقت می داند.
کد خبر: 83035180 | تاریخ خبر: 25/06/1397 - 16:24
گروه پژوهش و تحلیل ایرنا در ادامه پروژه تاریخ شفاهی سومین مصاحبه شونده خود را از اعضای جمعیت موتلفه اسلامی برگزیده است. ترقی در شمار چهره های مشهور این حزب در سال های اخیر بوده است .
سیاست پیشه 63 ساله نیشابوری که نمایندگی مجلس پنجم شورای اسلامی را هم در کارنامه خود دارد. عضویت در شورای مرکزی کمیته امداد امام خمینی(ره) ، سردبیری نشریه« شما» ارگان خبری- تحلیلی حزب موتلفه، مدیریت کمیته امداد خراسان بزرگ از جمله مسوولیت های دیگر او است. ترقی علاوه بر عضویت طولانی در شورای مرکزی این حزب، تا دو سال پیش معاون بین الملل این تشکل بود.
بخش نخست گفت و گو با این فعال سیاسی و اجتماعی بیشتر به اتفاقاتی برمی گردد که در نیمه اول دهه 70 شمسی رخ داد. از اختلافات بین راست سنتی با دولت آقای هاشمی رفسنجانی گرفته تا شورش های شهری به وقوع پیوسته به ویژه ماجرای کوی طلاب.
ایرنا: از مجلس پنجم شروع کنیم. شکاف بین اصولگرایان سنتی و طیفی که کارگزاران سازندگی نام گرفت.
ترقی: اکثر قریب به اتفاق مجلس چهارم در دست طیف اصولگرا بود. این مجلس از یکدستی قابل توجهی برخوردار و ریاست آن با آقای ناطق نوری بود.
از سال 1371 که آن شورش ها در کشور رخ داد، مشکلات و عوارض سیاست های دولت هاشمی داشت به تدریج بروز و ظهور پیدا می کرد که انتقاداتی را متوجه دولت ساخت.
در اواخر کار مجلس چهارم دولت هاشمی با انتقاداتی در حوزه های مختلف روبرو شد. انتقاد به خاطر فضای بسته ای که دولت در حوزه سیاسی ایجاد کرده و تورم بالایی که در اقتصاد به وجود آمده بود. در حوزه فرهنگ هم این دولت مورد انتقاد بود.
در واقع سال آخر دولت ششم بود که هاشمی طرح « فقرزدایی» را ارایه کرد. چون بخشی از درآمدهای دولت از محل افزایش نرخ حامل های انرژی برق، گاز و بنزین در کشور حاصل می شد، مقرر شد مبلغی از این درآمد به حمایت از اقشار محروم جامعه اختصاص یابد.
دولت هاشمی که با مقاومت مجلس در برابر اجرای سیاست های خود روبرو بود، با تشکیل حزب کارگزاران زمینه ای را برای حمایت تشکیلاتی تعدادی از نماینده ها از خود فراهم کند.
در بدو ورود قرار بود کارگزاران از وزرا و معاونین وزرای آقای هاشمی تشکیل شود که این کار با مخالفت مقام معظم رهبری روبرو شد و ایشان توصیه کردند که تشکیل یک حزب در سطح وزرا و معاونین وزیر برای انتخابات اقدام درستی نیست. به همین خاطر وزرا و معاونین از شورای مرکزی کارگزاران کنار رفتند و عده دیگری از مدیران دولت آمدند و در ویترین این حزب قرار گرفتند.
ایرنا: چه کسانی؟
ترقی: آقایان حسین مرعشی، غلامحسین کرباسچی، نوربخش و اسحاق جهانگیری که آن موقع استاندار بود و عده ای دیگر. این آقایان حزب کارگزاران سازندگی را شکل دادند. آقای هاشمی در پیشنهادی که به جامعه روحانیت مبارز و آیت الله مهدوی کنی داد اصرار داشت که جامعه روحانیت مبارز پنج نفر را از فهرست نامزدهای تهران خود به اعضای کارگزاران اختصاص دهد تا یک لیست واحد داده شود.
روحانیت مبارز پس از بررسی و مشورت هایی که انجام داد با این پیشنهاد موافقت نکردند. بنابراین کارگزاران و روحانیت مبارز هر کدام لیستی جداگانه دادند.
ایرنا: نتیجه چه شد؟
ترقی: کارگزاران با حمایت های دولت توانست حدود نود و خرده ای کرسی را در مجلس پنجم تصاحب کند که رقم تعیین کننده ای بود و می توانست نوسانان قابل توجهی را در پارلمان به وجود آورد. رابط اصلی دولت کارگزاران با مجلس پنجم هم آقای حسین مرعشی بود.
یعنی چون نیروهای اصولگرا عمکرد مناسب و بی حاشیه ای در مجلس چهارم داشتند و زمینه رای آوری مجدد خوبی داشتند با از دادن لیست مشترک با کارگزاران خودداری کردند. مجلس چهارم برخلاف مجلس سوم که پر از تنش بود کم حاشیه بود. در انتخابات مجلس پنجم من هم به عنوان یکی از نمایندگان مشهد انتخاب شدم و فرصت جدیدی در زندگی ام برای انجام وظیفه و خدمت به وجود آمد.
ایرنا: به شورش های شهری اوایل دهه 70 اشاره کردید. ناآرامی هایی که در اسلامشهر، مشهد، فارس و از این دست رخ داد. آیا اکثر این شورش ها در مناطق حاشیه ای شهرها رخ داد؟
ترقی: بله. اغلب توسط حاشیه نشین ها به وقع پیوست ولی خب افراد دیگری هم قاطی آن شدند.
ایرنا: علت به وجود آورنده این ناآرامی ها از نگه جنابعالی چه بود؟
ترقی: تورم اقتصادی نزدیک به 50 درصدی که به وجود آمده بود.
ایرنا: مگر در اسلامشهر مساله کرایه مینی بوس ها به این شورش ها منجر نشد؟
ترقی: هر شهری بهانه خودش را داشت. ولی این ها فقط بهانه بود. مثل همین جنبش هایی که سالهای اخیر در بعضی کشورها رخ داد که یکی بهانه اش خودسوزی یک جوان بود و دیگری کتک زدن دانش آموزان در یک مدرسه.
به طور مشخص در مشهد که خود من شاهد وقوعش بودم شورش به این خاطر رخ داد که شهرداری یکی از خانه های غیرقانونی ساخته شده در منطقه ای محروم ازاین شهر را تخریب کرد که منجر به مجروح شدن فرزند این خانواده هم شد. همین بهانه موجب بروز این جرقه و روشن شدن آتش اعتراضات شد. ولی ریشه اصلی این قضیه تورم اقتصادی سنگینی بود که در کشور ایجاد شده بود.
ایرنا: این ناآرامی کشته هم داد؟
ترقی: فکر نکنم. ولی این تجمع در آن شرایط با فضایی که دولت ایجاد کرده بود خیلی غیرمترقبه بود.
ایرنا: منظورتان از فضای ایجاد شده توسط دولت وقت چیست؟
ترقی: فضای بسته سیاسی که به وجود آورده بود. روزنامه ها را می بست و نقد را برنمی تابید.
ایرنا: غیر از روزنامه سلام و به طور مشخص چه روزنامه ای را بست؟
ترقی: سلام که در دولت آقای خاتمی بسته شد.
ایرنا: تا جایی که یادم است روزنامه سلام یک چند روزی در دولت هاشمی توقیف شد و عباس عبدی سردبیر آن هم مدتی را در زندان به سر برد؟
ترقی: بله.
ایرنا: چه روزنامه ای بسته شد؟
ترقی: به روزنامه ها برای نقد دولت میدان داده نمی شد.
ایرنا: مثلا کیهان نمی توانست هر چه می خواست بنویسد؟
ترقی: نه نمی توانست. دولت با چند روزنامه برخورد کرد طوری که کمتر کسی جرات نقد دولت را پیدا می کرد و آقای هاشمی هم این نقدها را چندان برنمی تابید.
ایرنا: البته من هم با این ایراد شما به فضای حاکم بر آن دوران موافقم. فقط می خواستم بدانم منظورتان از بسته شدن روزنامه ها چه بود. خب. این شهرهایی که به اصطلاح شلوغ شد چند کشته داد؟
ترقی: من یادم نمی آید.
ایرنا: آن موقع شایعه شده بود که دهها نفر کشته شده اند؟
ترقی: خیر. چنین چیزی نبود. ولی باز دقیق نمی دانم.
ایرنا: بالاخره جناب عالی در حزب موتلفه بودید و این حزب در حکومت ذینفوذ بود و بالطبع از مسایل زیادی هم خبر داشت؟
ترقی: بله. من خودم در مشهد از نزدیک شاهد این شورش ها بودم.
ایرنا: واکنش حزبتان به این ناآرامی ها چه بود؟ آیا دولت را به خاطر سیاست های اقتصادی اش مورد نقد قرار داد؟
ترقی: بله.
ایرنا: حزب شما در انتخابات 72 از نامزدی آقای احمد توکلی حمایت کرد؟
ترقی : خیر. موتلفه هیچ وقت آقای توکلی را برای ریاست جمهوری معرفی نکرد.
ایرنا: ایشان در مقابل هاشمی رای بالایی آورد؟
ترقی: بله. آن زمان هر کس مقابل آقای هاشمی می ایستاد از موقعیت خوبی در نزد افکار عمومی برخوردار می شد. آقای توکلی خودش مستقلا نامزد شد و فکر نمی کنم هیچ تشکلی به طور رسمی و اسمی از او حمایت کرده باشد. با این وجود فکر کنم حدود چهار میلیون رای آورد که قابل توجه بود. هاشمی هم رایش نسبت به دوره اولش خیلی پایین آمد.
البته موتلفه چون با سیاست های اقتصادی هاشمی مشکل داشت برخی عناصر این حزب از جمله آقایان یحیی آل اسحاق،حسن غفوری فرد و مصطفی میرسلیم دیگر در دولت دوم ایشان حضور پیدا نکردند.
ایرنا: پس سال 72 جریان موتلفه از کدام نامزد حمایت کرد؟
ترقی: یادم نمی آید از نامزد خاصی حمایت کرده باشد.
ایرنا: خود شما به چه کسی رای دادید سال 72؟
ترقی: واقعا یادم نمی آید.
ایرنا: به ناآرامی های شهری ابتدای دهه 70 برگردیم. در مقابل آن ناآرامی های شهری ابتدای دهه 70 به عنوان یک فعال سیاسی احساس ناراحتی نمی کردید؟
ترقی: بله. به نظر من سیاست های تعدیل عامل اصلی این مشکلات بود. از سویی چون در کمیته امداد حضور داشتم از نزدیک فشار و تنگناهای اقتصادی وارده به مردم را شاهد بودم. معترضین بانک ها و مکانهای دیگری را به آتش می کشیدند ولی وقتی از مقابل کمیته امداد عبور می کردند واکنش منفی نسبت به آن نشان نمی دادند. این نشان می داد که آنها از اقشار حاشیه نشین بودند و چندان هم هویت مشخصی نداشتند و فقط دنبال یک جرقه می گشتند تا نارضایتی خود را بروز دهند.
براساس تحلیلی که حزب موتلفه داشت این فشارهای اقتصادی بود که منجر به بروز این اعتراضات شد. در برخی شهرها از جمله مشهد که این تجمعات اعتراضی از کنترل نیروی انتظامی خارج شد. نوع مواجهه آقای علی جنتی استاندار خراسان هم با این ناآرامی ضعیف بود. نیروی انتظامی هم عملکرد خوبی نداشت و با فرمانده آن هم بعدا برخورد شد.
ایرنا: آقای جنتی را که از استانداری خراسان برکنار نکردند؟
ترقی: خیر. ولی او نتوانست مساله را مهار و جمع و جور کند. معترضان از کوی طلاب مشهد تا استانداری را که مسافت قابل توجهی است جلو آمدند. پاسگاههای نیروی انتظاامی نتوانستند مردم را کنترل کنند و آنها از زیر گذر پل عبور کردند.
ایرنا: فاصله کوی طلاب تا استانداری چقدر بود؟
ترقی: حدود سه تا چهار کیلومتر.
ایرنا: جمعیت چقدر بود؟
ترقی: تقریبا دو سه هزار نفر.
ایرنا: چه شعارهایی می دادند؟
ترقی: خیلی شعار نمی دادند فقط شیشه بانک ها را می شکستند. البته به فروشگاه تعاونی آستان قدس هم حمله و آنجا را غارت کردند. مغازه های بزرگ را مورد حمله قرار دادند.
ایرنا: چوب و چماق هم داشتند؟
ترقی: بعضی شان اشیایی مانند پنجه بکس همراهشان بود. عده ای شان هم چهره خود را پوشانده بودند.
ایرنا: پس ماجرا از تخریب یک خانه شروع شد؟
ترقی: بله. از درگیری بین اعضای یک خانواده که خانه ای را غیرمجاز ساخته بودند با ماموران شهرداری که آن را با بولدوزر خراب کردند.
ایرنا: آن موقع شهرداری هم دست طیف آقای هاشمی بود؟ چون شهردار مستقیم منصوب وزیر کشور بود؟
ترقی: بله.
ایرنا: چطور شد که این تنش وسعت پیدا کرد؟
ترقی: افراد دیگری که از شرایط موجود ناراضی بودند هم به این جمع اضافه شدند. البته تعداد زیادی از آنها دستگیر و تفکیک شدند و معلوم شد عوامل ضد انقلاب یا نیروهایی که از خارج کشور دستور بگیرند در بین آنها نیست. بیشتر افرادی حاشیه نشین بودند و برخی شان هم بزهکاران اجتماعی بودند که معمولا از این فرصت ها استفاده می کنند.
ایرنا: واکنش استانداری چه بود؟
ترقی: استانداری مقر نیروهای نظامی و امنیتی شده بود. چون مردم تعدادی از کلانتری های پلیس را به تصرف خود در آورده بودند.
ایرنا: چند کلانتری به تصرف معترضین در آمده بود؟
ترقی: دو کلانتری که در مسیر معترضین بودند. فرمانده وقت نیروی انتظامی شهر هم آمده و در استانداری مستقر شده بود. افراد زیادی را هم بازداشت کردند و به استانداری آوردند. نیروی انتظامی خیلی منفعل عمل کرد ولی بچه های وزارت اطلاعات بسیار فعال و خوب کار کردند و توانستند ماجرا را جمع کنند. اما استانداری به موقع ورود پیدا نکرد چرا که می توانست جلوی پل کوی طلاب تجمع را قطع کند و نگذارد ماجرا به داخل شهر مشهد کشیده شود.
ایرنا: چقدر طول کشید؟
ترقی: همان یکروزه قضیه تمام شد.
ایرنا: در مقابل استانداری کسی کشته شد؟
ترقی: خیر. چون درگیری پیش نیامد که منجر به کشته شدن کسی شود. معترضین به راحتی پیش می آمدند و تظاهرات می کردند و کسی هم جلوی آنها را نمی گرفت. در واقع ایستاده بودند و تماشا می کردند. ولی بسیاری از مردم مغازه هاشان را بستند تا آسیبی به اموالشان نرسد.
در کل هم مشکلات اقتصادی و هم نوع برخورد شهرداری در ایجاد این قضیه نقش داشت.
ایرنا: توالی تاریخی این اعتراضات چگونه بود؟ اعتراضات مشهد و اسلامشهر و ...؟
ترقی: اغلب فاصله زیادی با هم نداشتند. ظرف 3 تا 4 روز به برخی جاهای دیگر هم سرایت پیدا کرد.
ایرنا: موتلفه آن وقت جلسه ای در این رابطه تشکیل نداد؟
ترقی: چرا تشکیل داد. البته من در مشهد بودم ولی در تهران چنین جلسه ای برگزار شد.
ایرنا: از شما نخواستند گزارشی به دفتر تهران بدهید؟
ترقی: چرا خواستند و من خودم گزارشی تهیه کردم. موتلفه بیانیه هم داد و خود من هم به عنوان موتلفه مشهد بیانیه ای تنظیم و منتشر کردم واین اعتراضات را ریشه یابی کردم.
ایرنا: محتوای بیانیه را یادتان هست؟ ریشه این اعتراض را چه دانسته بودید؟
ترقی: ضعف دولت و نیروی انتظامی.
ایرنا: در این بیانیه عوامل خارجی متهم به شیطنت نشده بودند؟
ترقی: خیر. چون مساله کاملا داخلی بود. مدرکی دال بر اینکه این ناآرامی ها کار خارجی ها باشند به دست نیامد. فشارهای اقتصادی و بی توجهی به حاشیه نشین ها منجر به این اعتراضات شده بود.
ایرنا: موتلفه با خود آقای هاشمی رییس جمهور وقت درباره این ناآرامی ها جلسه ای نگذاشت؟
ترقی: گمان می کنم آقای عسگراولادی و برخی دوستان با آقای هاشمی جلسه ای را در این باره برگزار کردند. حالا محتوای این جلسه را نمی دانم. چون آن موقع انتقاد به آقای هاشمی توسط دوستان موتلفه ای که با ایشان آشنا بودند از نزدیک به راحتی انجام می شد. و خیلی راحت می شد مسایل را به ایشان منتقل کرد.
گفت و گو از: ناصرغضنفری
پژوهش 3081**
پروژه تاریخ شفاهی ایرنا:
ترقی از اختلاف آخرین نخست وزیر با حزب جمهوری اسلامی می گوید(2)
تهران- ایرنا- «حمیدرضا ترقی» فعال سیاسی اصولگرا ضمن اشاره به تعارضات آخرین نخست وزیر با حزب جمهوری اسلامی بیان داشت اختلافاتی بین رییس جمهوری و رییس مجلس وقت وجود داشته که سال 63 در سومین کنگره این حزب علنی شده است.
کد خبر: 83036257 | تاریخ خبر: 26/06/1397 - 15:6
بخش دوم گفت و گوی «پروژه تاریخ شفاهی ایرنا» با عضو شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی، به روایت وی از رابطه موتلفه با مرحوم «آیت الله هاشمی رفسنجانی» و مهندس «میرحسین موسوی»، سیاست توزیع کوپن، اختلافات درونی حزب جمهوری اسلامی و چگونگی پایان جنگ اختصاص دارد.
*ایرنا: میانه موتلفه با آقای هاشمی تا کی خوب بود؟
ترقی: تا وقتی که ایشان مقداری در مواضع علنی اش با مقام معظم رهبری زاویه پیدا کرد.
*ایرنا: چه سالی؟
ترقی: فکر کنم حدود 86. بعد از روی کار آمدن آقای احمدی نژاد.
*ایرنا: بعد از آن نامه ای که آقای هاشمی نوشت؟
ترقی: خیر. نامه در 88 بود.
*ایرنا: منظور آن نامه ای است که در سال 84 از سوی ایشان منتشر شد مبنی بر شکایت بردن به خدا؟
ترقی: بله. مرحله دوم انتخابات ریاست جمهوری در سال 84 در رقابتی که بین آقایان هاشمی و احمدی نژاد پیش آمد موتلفه موضع بی طرف گرفت. جامعه روحانیت مبارز هم گفت هر کدام رای بیاورند از نظر ما یکسان است.
*ایرنا: شما را در مراسم تشییع جنازه مرحوم هاشمی دیدم به همراه آقای میرسلیم. اختلافاتتان با آقای هاشمی چقدر بود؟
ترقی: ببینید ما در جلساتی که با ایشان داشتیم هم عملکردشان را نقد می کردیم و هم پیشنهاداتی می دادیم. ولی اختلافات ما به قول معروف اختلافات طلبگی است. اختلافاتی نبود که به تکفیر یکدیگر بیانجامد. ما یک تحلیلی داشتیم ایشان تحلیل دیگری. صراحتا هم نقدهایمان را به ایشان می گفتیم که گاهی موجب ناراحتی و حتی عصبانیت ایشان می شد. به هر حال وظیفه خود می دانستیم نقطه ضعف هایی را که در جامعه وجود دارد به ایشان بگوییم.
* ایرنا: اگر آیت الله هاشمی را در چند جمله بخواهید معرفی کنید...
ترقی: ایشان یک شخصیت خودباور بود. این خودباوری هم معنای مثبت داشت و هم منفی. ایشان اعتماد به نفس بالایی داشت که وجه مثبتی تلقی می شد ولی از سویی یک شیفتگی نیز نسبت به خود داشت. طوری که فکر می کرد همه کارها را در جریان انقلاب و دوران امام (ره) و غیره را خودش انجام داده است و همه اقدامات را به خودش منتسب می کرد. به عبارتی خود را محور انقلاب می دانست.
نقطه مثبت دیگر ایشان زیرکی اش بود. تسلط و اطلاعاتی که درباره مسائل جاری کشور داشت از او فردی نمونه ساخته بود. او به لحاظ مدیریتی به خوبی می توانست زیرمجموعه های مربوط به خود را مدیریت کند.
همین طور در تبیین مسائل توانمندی بالایی داشت. نماز جمعه هایش از نظر تبیین مسائل پرطرفدار بود.
فرد رک و راستی هم بود. مجموعه اینها از او شخصیتی اثرگذار ساخته بود.
* ایرنا: شما چطور از مرگ ایشان مطلع شدید؟
تقی: فکر می کنم از طریق اخبار تلویزیون و پیامک های موبایل.
* ایرنا: چه حسی به شما دست داد؟
ترقی: سن ایشان بالا بود ولی احساس می کردم بهتر بود در بستر بیماری فوت کنند. چون به هر حال استخر جزو ورزشهای اشرافی بود. مثل یکی از شخصیت ها که هنگام سوارکاری از روی اسب افتاده و دستش شکسته بود. ولی به هر کسی می خواستی بگویی فلانی از روی اسب افتاده است نمی شد گفت چون اسب سواری خودش یک ورزش اشرافی بود.
به هر حال برای عموم جامعه این یک چیز غیرمعمول بود که در چنین فضایی ایشان از بین برود. طبیعی است چنین مرگی متفاوت است با فوت بر اثر بیماری و کسالت و شهادت.
* ایرنا: مجلس سوم را پر از تنش خواندید. منظورتان چیست؟
ترقی: مجلس سوم که رییسش آقای کروبی بود به طور مستمر با آقای هاشمی درگیر بود. این مجلس دست چپ ها و روحانیون مبارز بود. با سیاست های دولت خیلی مخالف بود. یادم است یکبار آقای هاشمی در نماز جمعه مطالبی را راجع به صیغه بر زبان آورد که با واکنش تند کروبی روبرو شد.
* ایرنا: چه واکنشی؟
ترقی: اقای هاشمی در نماز جمعه گفته بود که چه اشکالی دارد جوانان صیغه کنند.
* ایرنا: آقای کروبی چه گفت؟
ترقی: در مجلس موضع تندی گرفت و گفت چرا آقای هاشمی چنین حرفی را از پشت تریبون نماز جمعه بیان کرده و این اهانت به زنان است.
از این تنش ها در مجلس سوم بسیار بود. یکی از موضوعات دیگری که در مجلس سوم مطرح شد تصویب طرح برقراری حقوق مادام العمر برای نمایندگان مجلس بود که توسط شورای نگهبان مردود اعلام شد.
اما عمده تنش های این مجلس مربوط به اختلاف نظرش با دولت در زمینه سیاست های اقتصادی بود.
* ایرنا: یعنی منتقد سیاست های تعدیل اقتصادی دولت هاشمی بودند؟
ترقی: سیاست تعدیل در دولت آقای موسوی رخ داد. سیاست های اقتصادی دولت هاشمی لیبرالی و بازار آزاد بود.
* ایرنا: البته سیاست تعدیل اقتصادی مربوط به دولت آقای هاشمی بود. اما شاید منظورتان سیاست عدالت توزیعی دولت موسوی است؟
ترقی: بله. همین کوپنی کردن اجناس که توزیع عادلانه ای در کشور صورت گیرد.
* ایرنا: سیاست عدالت توزیعی را مثبت می دیدید یا منفی؟
ترقی: نگاه ما به کلیت این سیاست مثبت بود. ولی خوب این سیاست تبعاتی هم داشت از جمله ایجاد بازار سیاه برای کالاها.
* ایرنا: دعوای موتلفه با آقای موسوی در دوران جنگ بر سر چه بود؟ اگر اشتباه نکنم چند وزیر موتلفه ای هم از کابینه ایشان بیرون آمدند؟
ترقی: بله. آقای عسگراولادی که وزیر بازرگانی بود از دولت خارج شد. آقای پرورش از وزارت آموزش و پرورش بیرون آمد. همین طور آقای احمد توکلی و آقای حسن غفوری فرد.
* ایرنا: علت چه بود؟
ترقی: آقای موسوی فقط به آقای بهزاد نبوی بها می داد و طیف چپ طرفدار خودش. ایشان کاملا با اقتصاد بخش خصوصی مخالف بود و معتقد بود همه اقتصاد باید دست دولت باشد. اما این دولتی کردن تجارت و بازرگانی با سخنان امام سنخیت نداشت. امام مدام می گفت بازرگانی را دست مردم بدهید چرا که دولت نمی تواند این کار را انجام دهد.
* ایرنا: مشکل بازرگانی بود یا صنعت؟ چون طبق قانون اساسی وقت کلیه صنایع مادر باید به بخش عمومی واگذار می شد؟
ترقی: کل اقتصاد دست دولت بود. بسیاری از شرکت هایی که دست دولت بود اصلا صنایع مادر نبودند.
* ایرنا: برخی می گویند موتلفه دنبال منافع خودش بود. چون پایه اقتصادی این حزب بر مدار سرمایه داری تجاری می چرخید و این حزب می خواست تجارت را در دست بگیرد تا خود سود کند؟
ترقی: این منافع منافع ملت بود. امام می گفت دولت اجازه دهد کاری را که مردم در اقتصاد می توانند بکنند، انجام دهند و تنها فعالیت های اقتصادی را بر دوش بگیرد که از عهده مردم برنمی آید. این حرف موتلفه بود، حرف امام بود. امام اصرار داشت روی این مساله.
* ایرنا: در این باره حزبتان با مهندس موسوی مذاکره می کرد؟
ترقی: بله. آقای عسگر اولادی این را در دولت به بحث می گذاشت و اعضا با یکدیگر تبادل نظر می کردند.
* ایرنا: خبر دارید امام (ره) این مسائل را به مهندس موسوی گفته باشند؟
ترقی: آقای موسوی اصلا این حرفها را قبول نداشت. او اصلا اعتقادی به بخش خصوصی نداشت. از نظر موتلفه سیاست های ایشان اقتصاد کشور را بعد از جنگ دچار مشکل جدی می کرد. همان موقع دوستان موتلفه ای می گفتند اگر دولت بخش خصوصی را تقویت کند دوام و بقای کشور در مقابل جنگ خیلی بیشتر خواهد شد. اگر چنین می شد اصلا نیازی به پذیرش قطعنامه و آن همه فشاری که به امام (ره) وارد شد نبود. دولت موسوی می توانست کاری کند که اجازه خالی شدن خزانه کشور را ندهد. اگر به بخش خصوصی توجه می کرد دولت نیز سبک بال تر می شد.
همان موقع ما می گفتیم که اگر سیاست های اقتصادی امام (ره) را دنبال کنیم اولا چون تحریم های خارجی متوجه دولت است با یک بخش خصوصی قوی می توانیم اثر تحریم ها را کم کنیم چرا که تحریم روی بخش خصوصی اثر چندانی ندارد. مردم می روند و کالای خود را می فروشند و جنس می خرند ولی وقتی اقتصاد دست دولت است خوب راحت می شود نفت و کالاها را تحریم کرد.
می دانید که زمان جنگ هر معامله ای با ایران به عنوان کمک به ایران تلقی می شد. بنابراین عمده مشکلات با آقای موسوی به همین سیاست های اقتصادی شان بر می گشت. به اضافه برخی موضوع گیری های سیاسی که ریشه اش به حزب جمهوری اسلامی برمی گشت.
* ایرنا: مانند چه؟
ترقی: می دانید که آقای موسوی نخست وزیر مورد نظر مقام معظم رهبری نبود. ایشان تمایل به نخست وزیری آقای ولایتی یا میرسلیم داشتند ولی مجلس مهندس موسوی را به ایشان تحمیل کردند.
خود حزب جمهوری اسلامی هم منتقد آقای موسوی بود چرا که علیرغم اینکه دولت از سوی حزب جمهوری اسلامی به مجلس معرفی شده بود اما آقای موسوی اصلا به نظرات حزب اهمیت نمی داد.
* ایرنا: شما هم از ابتدا عضو حزب جمهوری اسلامی بودید. این حزب چرا از هم پاشید؟
ترقی: دستور امام (ره) بود.
* ایرنا: بالاخره امام (ره) مشکلات و اختلافاتی را در این حزب دیده بودند که دستور انحلال آن را دادند.
ترقی: ببینید ابتدا موتلفه به فرمان امام در حزب جمهوری اسلامی ادغام شد. سالها بعد هم فتیله حزب جمهوری اسلامی به دستور امام پایین کشیده و نیمه تعطیل شد. آن وقت امام به موتلفه اجازه داد دوباره به طور مستقل فعالیت خود را آغاز کند.
* ایرنا: علت تعطیلی این حزب را نفرمودید؟
ترقی: در وهله اول چون سران حزب خودشان درگیر اداره کشور شده بودند و دیگر فرصتی برای رسیدگی به امور این حزب نداشتند. مثلا روسای سه قوه قضاییه، مجریه و مقننه همگی عضو حزب جمهوری اسلامی بودند.
از طرفی اختلافی هم در حزب بین آقای هاشمی و رییس جمهوری وجود داشت.
*ایرنا: چه اختلافی؟
ترقی: در کنگره سوم این حزب که گمان کنم سال 63 برگزار شد آقای هاشمی صحبتی کرد که در شورای مرکزی این حزب یک جبهه متشکل از همه جناح های و تفکرات باشد اما رییس جمهوری وقت معتقد بودند که حزب باید یکدست باشد و همه اعضا یک باور و خط مشی را داشته باشند تا کار پیش رود.
* ایرنا: هر دو این بزرگان آنجا در این باره سخنرانی هم کردند؟
ترقی: بله فکر کنم. اختلاف بین آقای هاشمی و رییس جمهور محترم کاملا محسوس بود. البته این اختلاف از قبل شروع شده بود ولی در کنگره سوم خود بروز و ظهور پیدا کرد.
* ایرنا: اشاره کردید حزب جمهوری اسلامی با مهندس موسوی اختلاف داشت.
ترقی: بله. این از عدم توجه آقای موسوی به خواسته های حزب در عزل و نصب های کابینه برمی گشت.
* ایرنا: آقای هاشمی در این میان طرفدار حزب بود یا مهندس موسوی؟
ترقی: هاشمی طرفدار حزب بود و اعتقاد داشت موسوی باید از نظر حزب تبعیت کند ولی خوب آقای نخست وزیر ساز خودش را می زد. شما این اختلافات را به خوبی در سالهای ابتدایی ریاست جمهوری آقای هاشمی می بینید.
* ایرنا: چطور؟
ترقی: تا مدتی پس از روی کار آمدن دولت آقای هاشمی، سخنرانی های نماز جمعه ایشان نقد شدید عملکرد اقتصادی دولت موسوی بود. آقای هاشمی تا یک سال پس از آغاز به کار، کوبیدن سیاست های اقتصادی دولت مهندس موسوی را از تریبون نماز جمعه دنبال می کرد و به تبیین این می پرداخت که این سیاست ها چه مشکلاتی را برای کشور به وجود آورد.
* ایرنا: مهندس موسوی در قبال این سخنان موضع گیری نمی کرد؟
ترقی: یادم نمی آید ایشان موضع گیری در این باره کرده باشد. عرض کردم این انتقادات قبلا در سطح حزب جمهوری اسلامی وجود داشت. وقتی آقای هاشمی خودش رییس جمهور شد در اجرا این موانع و مشکلات را از نزدیک لمس کرد و شروع به انتقاد علنی از آنها کرد.
البته مطبوعاتی که طرفدار مهندس موسوی بودند پاسخ هاشمی را می دادند. همین طور نماینده های طرفدار موسوی در مجلس سوم به شدت با سیاست های اقتصادی هاشمی مبنی بر اقتصاد بازار آزاد مخالفت می کردند. اما یادم نمی آید خود مهندس موسوی موضع گیری در قبال حرفهای آقای هاشمی کرده باشد.
* ایرنا: موضع روزنامه رسالت در قبال دولت آقای موسوی چه بود؟ این روزنامه به حزب موتلفه نزدیک بود؟
ترقی: خیر. رسالت از ابتدا مستقل بود و ربطی به موتلفه نداشت. اما در هیات امنایش اشخاصی نظیر مرحوم عسگراولادی بودند که عضو این حزب بود.
* ایرنا: چرا امام (ره) در مقطعی از جنگ دستور منع توزیع روزنامه رسالت را در جبهه دادند؟
ترقی: این را درست یادم نیست. ولی فکر کنم به خاطر دیدگاه های آقای آذری قمی بود که در این روزنامه منتشر می شد. این دیدگاهها به نظرات آقای منتظری نزدیک بود.
* ایرنا: از چه نظر؟
ترقی: آقای منتظری بر سر جنگ با امام اختلاف نظر داشت.
* ایرنا: یعنی آذری قمی با ادامه جنگ مخالف بود و انتشار مواضع ایشان باعث تضعیف جبهه ها می شد؟
ترقی: بله. البته فقط این هم نبود. رسالت منتقد سیاست های اقتصادی دولت موسوی بود و توزیع آن در جبهه می توانست روحیه رزمندگان اسلام را تضعیف کند.
* ایرنا: موضعتان در قبال قبول قطعنامه از سوی حضرت امام (ره) چه بود؟
ترقی: دلایلی که برای عدم توانایی لازم در ادامه دادن جنگ به امام ارایه شد مسائلی نبود که یک شبه اتفاق افتاده باشد. مثلا خالی بودن خزانه دولت و نداشتن بودجه برای تامین هزینه های جنگ و همین طور کمبود سلاح و تجهیزات جنگی هیچ کدام یک شبه رخ نداده بود. دولت تا قبل از آن هر وقت گزارشی به امام می داد به ایشان می گفت خیالتان راحت باشد ما همه چیز داریم و هیچ مشکلی وجود ندارد.
* ایرنا: این گزارش های مورد ادعای شما تا چه سالی به امام ارایه می شد؟
ترقی: تا اواخر سال 66 یا ابتدای سال 67. اطلاعات دقیقی به امام نمی دادند.
* ایرنا: واقعا وضع خزانه در اواخر جنگ خراب بود؟
ترقی: بله. با روشی که اینها عمل کرده بودند طبعا ما دچار مشکلات مالی شده بودیم. اگر آنها روش های مد نظر امام را در اقتصاد پیاده می کردند طبعا ما با این مشکلات مواجه نمی شدیم. امام گفته بودند دولت پایش را از اقتصاد بیرون بکشد و آن را تحویل مردم دهد و فقط بر آن نظارت کند. اگر دولت چنین می کرد می توانست وقتش را صرف رسیدگی به مسائل اصلی کشور و جنگ کند. اما چون دولت اقتصاد را ول نمی کرد اقتصاد رونق پیدا نمی کرد.
* ایرنا: معتقدید زمان جنگ اقتصاد می توانست رونق پیدا کند؟
ترقی: بله می توانست. بخش دیگری از جامعه که در معرض جنگ نبود می توانست فعالیت اقتصادی کند و این پشتوانه جنگ را بسیار افزایش می داد.
* ایرنا: یعنی از دسترس بمباران های صدام هم در امان می ماند؟
ترقی: قطعا. بسیاری از نقاط کشور دور از دسترس هواپیماها و موشک های عراقی بود و اقتصاد ایران در آنجا می توانست رونق پیدا کند.
* ایرنا: یعنی اقتصاد باعث شد قطعنامه را قبول کنند؟
ترقی: آنهایی که می آمدند و به امام برای پایان جنگ فشار می آوردند عمدتا مباحث اقتصادی را طرح می کردند.
* ایرنا: مگر دیگر کشورها به ما اسلحه می فروختند؟
ترقی: بله. کره شمالی. سوریه. آقای رفیق دوست هم مدام می رفت و از لیبی اسلحه می خرید.
* ایرنا: ولی روایات دیگری هم وجود دارد. مثلا اینکه وقتی مک فارلین به تهران آمد و موشک های تاو و هاوک زیادی در اختیار ایران قرار داده شد.
همین ورق را تا حدودی به نفع ایران برگرداند و پدافند ایران ضربات مهلکی به ناوگان هوایی و یگانهای زرهی ارتش عراق وارد کرد. گزارش ها حاکی از این است که تا قبل از آن و حتی مدتی پس از آن عراق از جانب آمریکا، شوروی، فرانسه و آلمان به انواع تجهیزات پیشرفته جنگی مجهز می شد ولی درباره فروش اسلحه به جمهوری اسلامی تنگ نظری و پلیدی بسیاری از سوی کشورهای یاد شده صورت می گرفت. فکر نمی کنید این که مساله اقتصادی را عامل اصلی پایان جنگ بدانیم نزدیک به توجیه دشمنان است. مگر عراقِ تا خرخره مجهز که فقط تا پایان جنگ چندین بار ناوگان هوایی خود را نوسازی کرد و مجهز به سلاحهای شیمیایی و هواپیماهای سوپراتاندارد فرانسوی و تانک های ضد آرپی چی تی 72 می شد با ایرانی که بیشتر با همان هواپیماهای خریداری شده در پیش از انقلاب با صدام می جنگید، از قدرت تسلیحاتی یکسانی برای ادامه نبرد برخوردار بود؟
ترقی: بله. مثلا ژاپن به ما اتومبیل لندکروز نمی فروخت در حالیکه این خودرو به شدت مورد نیاز جبهه ها بود.
* ایرنا: آیا با دست خالی و با همان سیاست «موج انسانی» می شد همچنان جنگ را ادامه داد؟
ترقی: با وجود این ما می توانستیم از خودمان همچنان دفاع کنیم. یعنی اگر اطلاعات مربوط به وضع بودجه را زودتر از این ها به امام (ره) می دادند امام پروژه جنگ را بر اساس ظرفیت های واقعی کشور تنظیم می کرد. در این صورت امکان داشت امام در نوع شعارهایی هم که می دادند تغییر ایجاد کند.
* ایرنا: مثلا چه شعاری؟
ترقی: مثلا شعار «جنگ جنگ تا رفع فتنه درعالم»
* ایرنا: یعنی ممکن بود امام چنین شعاری را ندهند؟
ترقی: بله. ممکن بود امام این شعار را به شعاری تبدیل کند که متناسب با ظرفیت ها و توانمندی های ما باشد.
* ایرنا: یعنی اطلاعاتی که به امام درباره ظرفیت های اقتصادی می دادند غلط بود؟
ترقی: حالا نمی گوییم غلط بود ولی واقعی نبود.
* ایرنا: یعنی اگر گزارش های دقیقتری را زودتر به امام (ره) می دادند ایشان زودتر قطعنامه را قبول می کردند؟
ترقی: خیر. راه را اصلاح می کردند. یعنی امام راههای دیگری را برای رفع کمبودها پیدا می کردند تا به هدف برسند.
وقت شما مسوولیت یک کاری را برعهده دارید و از شخصی کاری را می خواهید اگر او بگوید من چنین امکانی را ندارم دیگر معطل او نمی مانید و خودتان دنبال حل مشکل از طرق دیگری می روید. امام می توانستند این مشکلات اقتصادی را حل کنند البته اگر به ایشان زودتر اطلاعات درستی از واقعیات اقتصادی کشور را می دادند. کافی بود ایشان اراده کند تا مردم به میدان بیایند و خود برای رونق اقتصاد کشور دست به کار شوند. در این صورت بار عظیمی هم از روی دوش دولت برداشته می شد. ولی وقتی این گزارش های واقعی را به امام دادند که دیگر دیر شده بود و دست امام بسته برای ادامه جنگ بسته بود. متاسفانه گزارش های واقعی در ماههای پایانی منتهی به جنگ به ایشان داده شد.
* ایرنا: یعنی گزارشهای آقای موسوی به امام نادرست بود؟
ترقی: بله.به قول مقام معظم رهبری آیندگان یک روز باید مسائل آن زمان را بشنوند و در جریان تمام واقعیات قرار گیرند تا بتوانند درباره آن سالها قضاوت کنند.
اگر دولت گزارش های دقیق و به موقعی به امام می داد ما می توانستیم جنگ را در موقعیت خیلی بهتری ادامه دهیم و به نتایج بیشتر و بهتری برسیم. وضعیت اقتصادی داخلی هم آنطور نمی شد. اما متاسفانه این طور نشد و این ناشی از ضعف عملکرد و برخی تخلفاتی بود که در آن مقطع از جانب دولت انجام شد.
پروژه تاریخ شفاهی ایرنا:
ادعای ترقی درباره دعوای سعید امامی و سعید حجاریان (3)
تهران- ایرنا- «حمیدرضا ترقی» مدعی است پروژه قتل های زنجیره ای برای کاهش توان وزارت اطلاعات طراحی و اجرا شد. او همچنین می گوید رای نیاوردن استیضاح مهاجرانی وزیر ارشاد دولت اصلاحات پشت پرده ای داشته است.
کد خبر: 83037436 | تاریخ خبر: 27/06/1397 - 15:21
بخش سوم و پایانی گفت و گو با ترقی عضو شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی در چارچوب «پروژه تاریخ شفاهی ایرنا» به روایت وی از جلسه استیضاح «عبدالله نوری» و «عطاالله مهاجرانی» در مجلس پنجم، نامه منتسب شده به «سعید امامی» درباره اصلاحیه قانون مطبوعات، دادگاه روزنامه سلام و موضوعاتی از این دست اختصاص دارد.
لازم به ذکر است مصاحبه شوندگان پروژه تاریخ شفاهی ایرنا تنها روایت های خود را از وقایع تاریخی بیان می کنند.
* ایرنا: به دوره اصلاحات برویم. میانه مجلس پنجم با دولت آقای خاتمی چگونه بود؟
ترقی: قریب به اتفاق نمایندگان طرفداران آقای ناطق نوری بودند و او را گزینه مناسب برای ریاست جمهوری می دانستند. برای همین وقتی آقای خاتمی رای آورد مجلس را رقیب سیاسی خودش می دانست.
از آن سو هم آقای ناطق چون در مقابل آقای خاتمی رای نیاورده بود، باید مجلس را طوری اداره می کرد که شائبه چوب لای چرخ دولت گذاشتن در جامعه پیش نیاید.
برای همین هم به نیروهای مخالف دولت در مجلس سخت می گذشت چون آقای ناطق به آنها اجازه نمی داد هر کاری را که می خواهند انجام دهند یا هر موضعی که می خواهند اتخاذ کنند. آقای ناطق می خواست مجلس را به صورت مجلسی هم افزا و هماهنگ با دولت نگه دارد تا آقای خاتمی بتواند مسوولیتش را انجام دهد.
برای همین مدیریت آن دوره مجلس سخت بود. اقلیت قابل توجهی از نمایندگان هم کارگزارانی و طرفدار دولت آقای خاتمی بودند. این شکاف بین کارگزاران و نیروهای انقلابی مدام پررنگ تر شد تا اینکه در استیضاح ها خود را نشان داد.
دولت هم تلاش خود را به کار بست تا این استیضاح ها رای نیاورد. در این راستا حتی پروژه ها و پول هایی را به بعضی نمایندگان طراح استیضاح داد تا امضای خود را پس بگیرند یا در جلسه رای گیری مجدد به وزیر مربوطه رای اعتماد دهند.
دولت هم معتقد بود مجلس پیام دوم خرداد را نشنیده است. مجلس هم از دست دولت بسیار ناراحت و عصبانی بود چرا که آقای خاتمی حدود پانزده هزار نیرو را به بهانه مخالفت ورزیدن آنها با دولت از دستگاه های اجرایی کنار گذاشت. مجلسی ها بر سر سیاست های فرهنگی و توسعه سیاسی هم بحث زیادی با دولت داشتند.
مجلس از یک سو باید طوری رفتار می کرد که متهم به کارشکنی علیه دولت نشود از طرفی بایستی وظیفه نظارتی خود را هم انجام می داد. از این رو نطق های پیش از دستور این مجلس تند و اثر گذار بود و مردم را هم نسبت به مجلس حساس کرده بود. آقای عبدالله نوری از سوی مجلس برکنار شد و جهت گیری های فرهنگی دولت هم ادامه پیدا کرد تا وقتی که روزنامه سلام بسته شد. هجوم ضد انقلاب ها به مطبوعات داخلی برای براندازی نرم یا همان خاموش، اصطکاک زیادی را در کشور به وجود آورده بود.
* ایرنا: جزو امضا کنندگان استیضاح آقایان عبدالله نوری وزیر کشور و عطاالله مهاجرانی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بودید؟
ترقی: بله.
* ایرنا: دلیل مخالفتان با وزیر وقت کشور چه بود؟
ترقی: وقتی آقای نوری به وزارت کشور آمد تشنج های زیادی را در کشور داشتیم. تقریبا آرامش از جامعه رخت بسته بود و اصطکاک بسیاری ایجاد شده بود. عزل و نصب های ایشان از جمله موارد دردسر ساز بود.
* ایرنا: برای همین فرماندهی نیروی انتظامی به ایشان تفویض نشد؟
ترقی: دلایلش چه بوده را من نمی دانم. تفویض نیروی انتظامی به وزیر کشور بستگی به خود وزیر کشور دارد یعنی ملاحظه می شود که آیا اگر چنین اختیاری را به او تفویض کنند از پس آن برمی آید یا خیر. به نظر می رسید پاسخ این سوال درباره آقای نوری منفی بود. حتی به نوعی باعث اصطکاک بین مجلس و دولت شده بود.
* ایرنا: بر سر انتصابات چه مشکلاتی با دولت داشتید؟
ترقی: مثلا انتصاب آقای تاجزاده مساله دار بود. تغییر فرمانداران، جناحی کردن کامل وزارت کشور، دخالت در انتخابات، سیاست های روزانه کشور، سیاسی کردن انتخابات همه از دلایلی بود که کار آقای نوری را به برکناری کشاند.
* ایرنا: شایعه شده بود روز استیضاح آقای نوری به عمد در زمان مسابقه حساس ایران و آمریکا در جام جهانی 1998 انتخاب شده تا جامعه حساسیت کمتری روی برکناری احتمالی او به خرج دهد.
ترقی: نه. از قبل برنامه ریزی نشده بود. در روال و زمان قانونی اش برگزار شد و تصادفی به این روز خورده بود.
* ایرنا: گویا تشکیکی هم در تعداد آرای منجر به برکناری عبدالله نوری به وجود آمد.
ترقی: بله. چنین تشکیکی انجام شد. ولی مجددا آرا بازشماری شد و صحت رای گیری تایید شد.
* ایرنا: استیضاح آقای مهاجرانی چه؟
ترقی: ما تیم وسیعی را برای استیضاح ایشان تشکیل دادیم؛ تیمی که اقدامات فرهنگی دو ساله ایشان را بررسی و نقد کرد. اسناد و مدارک و دلایل لازم برای استیضاح او مهیا شد.
* ایرنا: اما استیضاح کنندگان موفق به برکناری وزیر مربوطه نشدند؟
ترقی: بله. اما پشت پرده ای داشت. 134 نماینده طرح استیضاح ایشان را امضا کرده بودند اما شب قبل از آن آقای «حسن حبیبی» معاون اول رییس جمهوری وقت با کمک آقای «حسین مرعشی» که رابط بین دولت و مجلس بود نمایندگان را به مسجد سلمان در نزدیکی ساختمان قدیم مجلس دعوت و برای آنها سخنرانی کردند. در ادامه هم آقای مرعشی لابی با نمایندگان مخالف مهاجرانی را شروع کرد و از آنها خواست از دادن رای مثبت به استیضاح خودداری کنند. آقای مرعشی پروژه های فرهنگی را هم به این نمایندگان در استان های محل نمایندگی شان وعده داد؛ پروژه هایی که بین پنجاه تا صد میلیون تومان قیمت داشت. همین شد که فردا دو نفر از نمایندگان طراح استیضاح لیز خوردند.
* ایرنا: چه کسانی؟
ترقی: اسمشان را نمی گویم. یکی شان یک روحانی بود که فوت کرد. روحانی جوانی از استان های غرب کشور. روز استیضاح زنگ زد که من مریض شده ام و نمی توانم به جلسه استیضاح بیایم. یکی دیگر هم رایش تغییر کرد و در ازای آن یک پروژه فرهنگی گرفت. برای همین ما دو رای کم آوردیم و آقای مهاجرانی همچنان سر پست خود باقی ماند.
* ایرنا: البته نزدیکان آقای مهاجرانی روایت دیگری دارند. آنها معتقدند قدرت اقناع بالای وزیر وقت ارشاد باعث شکست استیضاح شده است.
ترقی: خیر. این طور نیست.
* ایرنا: یعنی قضیه همین پشت پرده ای را داشته است که شما مدعی آن هستید؟
ترقی: بله. انصافا آقای مرعشی در این زمینه خیلی تلاش کرد و زحمت کشید!
* ایرنا: چرا بعدها خود آقای خاتمی مهاجرانی را کنار گذاشت؟
ترقی: چند موضوع دیگر پیش آمد. مثلا بحث مذاکره با آمریکا که مهاجرانی را نه فقط در برابر مجلس بلکه در مقابل مواضع رهبری قرار داد. دیگر مصلحت نبود که وزارتش را ادامه دهد.
* ایرنا: خود آقای خاتمی به این جمع بندی رسید یا مهاجرانی؟
ترقی: هر دویشان.
* ایرنا: یکی از اتفاقاتی که در اواخر دهه 70 افتاد حضور شما به عنوان یکی از شاکیان در دادگاه روزنامه سلام است. هم جنابعالی حضور داشتید هم آقای «محمود احمدی نژاد». شما به عنوان شاکی خصوصی بودید؟
ترقی: موضوع حضور من و آقای احمدی نژاد با هم تفاوت داشت. من به عنوان نماینده 25 نفر از نمایندگان مجلس در این جلسه حضور داشتم.
* ایرنا: چرا؟
ترقی: ما طراح اصلاح قانون مطبوعات در مجلس بودیم زیرا مطبوعات سنگری برای ایجاد شبهه علیه باورها و اعتقادات مردم شده و از آزادی مطبوعات سوء استفاده می شد.
در اصلاحیه قانون مطبوعات قید کرده بودیم هر روزنامه ای که از خارج کشور کمک مالی بگیرد باید با آن برخورد شود. علاوه بر مدیر مسوول نویسنده مطلب هم باید در قبال نوشته خود به دادگاه پاسخگو باشد.
دو سه اصلاحیه این چنینی به مجلس ارایه دادیم که تصویب هم شد.
اما روزنامه سلام این اصلاحیه را به سعید اسلامی منتسب کرد. همین موجب شکایت ما شد. دادگاه ویژه روحانیت هم آقای «سیدمحمد موسوی خویینی ها» را احضار کرد و برای جلسه دادگاه وقت تعیین کرد. همزمان با تعیین وقت برای ما، دو شاکی دیگر هم که از قبل از روزنامه سلام شکایت کرده بودند در جلسه حضور یافتند؛ یکی آقای احمدی نژاد که گزارشی را که روزنامه سلام درباره استانداری اردبیل داده بود نادرست خواند و به اتهام تشویش افکار عمومی و درج مطلب کذب شکایت کرده بود. دیگری هم آقای «کامران دانشجو» بود.
ما سه شاکی در دادگاه بحثمان را مطرح کردیم و قرار شد یک کیفرخواست علیه روزنامه سلام بنویسیم تا شکایات نمایندگان مجلس هم در آن باشد. من و آقای دزفولی این کیفرخواست را خودمان تنظیم کردیم و آن را علیه روزنامه سلام قرائت کردیم. دادگاه هم حکم به مجرمیت و محکومیت سلام داد.
* ایرنا: نامه منتسب به سعید امامی راست بود یا دروغ؟
ترقی: دروغ. اصلا چنین نامه ای وجود نداشت. سعید امامی اصلا با کسی در مطبوعات ارتباطی نداشت. این کار سلام کاملا جعل سند بود. ممکن است خود امامی در تحلیل های خود به جمع بندی این چنینی در رابطه با مساله مطبوعات رسیده باشد اما اینکه آن را ابراز کرده باشد تا مجلس و نماینده های آن را تحت تاثیر قرار دهد اصلا چنین چیزی نبوده است.
* ایرنا: امامی بعد از پایان دوره آقای فلاحیان وزیر وقت اطلاعات از معاونت این وزارتخانه کنار گذاشته و مشاور وزیر اطلاعات بعدی آقای دری نجف آبادی شد. نقل شده که او در یادداشتی که درباره مسایل امنیتی می نوشته و آن را در اختیار نهادهای مربوطه می گذاشته، چنین مطالبی را عنوان کرده است ولی روزنامه سلام آن را نامه خوانده است.
ترقی: خیر. نماینده هایی که طرح اصلاح قانون مطبوعات را تهیه کردند بر اساس دریافت های خود از مسائل روز دست به این کار زدند. نمایندگان کاری به وزارت اطلاعات نداشتند.
* ایرنا: دفاع آقای موسوی خویینی ها در دادگاه چطور بود؟
ترقی: خیلی ضعیف. او صدایش می لرزید و کاملا منفعل شده بود.
* ایرنا: برخی می گویند سلام در این جریان بازی خورد. چون این روزنامه در برملا شدن قتل های زنجیره ای نقش داشت، این مطلب از سوی برخی از دوستان سعید امامی در اختیارش گذاشته شده بود تا کارش به انتشار این مطلب و تعطیلی بکشد.
ترقی: اگر چنین بود سلام این را در دفاعیات خود می گفت و بیان می کرد که سرم کلاه گذاشته اند. اما این روزنامه همچنان از موضع خود دفاع می کرد. یعنی این کار را انجام داده و این نامه را درست می دانست.
* ایرنا: نظرتان درباره شخص آقای سعید امامی چیست؟
ترقی: من شناخت آنچنانی از ایشان نداشتم ولی یکی دو تا از تحلیلهایش را که در خوزستان بیان کرده بود شنیده بودم. فکر کنم آدم پخته ای بود. دعوای داخل وزارت اطلاعات بین سعید امامی و سعید حجاریان موجب وقوع این مسائل شد.
* ایرنا: آقای حجاریان که آن موقع در وزارت اطلاعات نبود؟
ترقی: هر دو جناح در وزارت اطلاعات حضور داشتند. حجاریان در این وزارت خانه همچنان نیرو داشت.
* ایرنا: موضع شما درباره قتل های زنجیره ای چه بود؟
ترقی: ما همان زمان طراحی و اجرای این حادثه را پروژه ای برای تضعیف و ضربه زدن به وزارت اطلاعات می دانستیم و همچنان می دانیم. یعنی چه آنهایی که طراح این پروژه بودند و چه عواملی که آن را انجام دادند پروژه ای را پیش بردند تا از تاثیرگذاری وزارت اطلاعات درباره مسائل بکاهند.
البته وزارت اطلاعات هنوز که هنوز است نتوانسته این ضربه را جبران کند.
همین که دو جناح داخل وزارت اطلاعات با یکدیگر مشکل داشته باشند خودش ضربه به سیستم اطلاعاتی کشور است.
* ایرنا: شاید همین ذهنیت باعث مطرح شدن اطلاعات سپاه بعد از آن جریانات شد؟
ترقی: بله. نظام که نمی تواند معطل اختلافات داخلی یک بخش خود شود. نظام بایست اطلاعات خود را حفظ و کاستی ها را جبران می کرد.
* ایرنا: چند اسم و کلمه می گویم و نظر جنابعالی را درباره آنها می خواهم بدانم؟
ترقی: بفرمایید؟
* ایرنا: آقای علی اکبر ناطق نوری؟
ترقی: اصولگرای ساکت.
* ایرنا: مرحوم حبیب الله عسگراولادی؟
ترقی: مفسر وحدت بخش.
* ایرنا: نظارت استصوابی؟
ترقی: ضامن اسلامیت نظام.
* ایرنا: قانون اساسی؟
ترقی: میثاق ملی.
* ایرنا: صدا و سیما؟
ترقی: دانشگاه کم استاد.
* ایرنا: آقای محمود احمدی نژاد؟
ترقی: امید از دست رفته.
* ایرنا: مهندس مهدی بازرگان؟
ترقی: لیبرال مذهبی مسلک.
* ایرنا: امام خمینی(ره)؟
ترقی: صاحب عصر جدید اسلامی.
* ایرنا: مقام معظم رهبری؟
ترقی: خمینی جوان بااقتدار.
* ایرنا: فیدل کاسترو؟
ترقی: انقلابی دهه 50 و 60.
* ایرنا: ولادیمیر پوتین؟
ترقی: تجلی عنصر ضداستکباری.
* ایرنا: دونالد ترامپ؟
ترقی: دیوانه زنجیری.
* ایرنا: باراک اوباما؟
ترقی: تغییر بی تغییر.
* ایرنا: محمدجواد ظریف؟
ترقی: دیپلمات ظریف.
* ایرنا: تورم؟
ترقی: طنابی بر گردن مردم.
* ایرنا: تحریم؟
ترقی: عادت همیشگی ما.
* ایرنا: آقای محمد هاشمی؟
ترقی: نیمه دیگر آقای هاشمی.
* ایرنا: آقای محمدجواد لاریجانی؟
ترقی: محقق و نکته سنج دقیق.
* ایرنا: آقای حسین شریعتمداری؟
ترقی: یک فرد در قامت یک حزب.
گفت و گو: ناصر غضنفری
پژوهش 3081**9279 |