ايجاد واحد مينياتوري از جمهوري اسلامي

حميدرضا ترقي

تصوير مبارزات سردار جنگل ميرزا كوچك خان جنگلي از سوي مقام معظم رهبري به ايجاد يك واحد مينياتوري اسلامي در منطقه رشت براي تشكل‌هاي اسلامي درس و عبرتي ارزشمند مي‌باشد كه بايد به اين تعبير مقام معظم رهبري در ابعاد و زواياي آن توجه و دقت نمايند.

ميرزا كوچك خان با تشكيل گروهي 17 نفره به نام (اتحاديه اسلام) مبارزه مسلحانه خود را عليه روس‌ها و حضور قزاق‌ها و نيروهاي انگليس و قواي دولتي قاجار با هدف اخراج اشغالگران خارجي و رفع بي عدالتي و مبارزه با خودكامگي و استبداد و برقراري دولتي مردمي آغاز كرد و با پيوستن داوطلبان مبارز ديگر به اين اتحاد تشكل وي به كميته يا حزب جنگل تغيير نام داد كه نهايتاً به نهضت جنگل معروف شد.

در دوران 7 سال مبارزه چند جانبه ميرزا حوادث و وقايع مهمي در دنيا و منطقه نيز رخ داد كه پيچيدگي مبارزه را دو چندان كرد مثل انقلاب روسيه، انقلاب مشروطه و رشد افكار و انديشه‌هاي ماركسيستي و ضد استعماري و اسلام انقلابي و لذا ايجاد يك واحد مينياتوري اسلامي توسط ميرزا در محدوده مبارزات جنگل كار بسيار مهم و قابل تأملي است.

گامهاي ميرزا در جهت ايجاد واحد مينياتوري جمهوري اسلامي

اعلام حكومت جمهوري ميرزا كوچك خان در 16 خرداد سال 1299 در رشت و صدور اعلاميه «فرياد ملت مظلوم ايران از حلقوم فدائيان جنگل» عليه مفاسد دستگاه حاكمه ايران و جنايات انگليسي‌ها مبني بر لغو اصول سلطنت و ابطال تمام معاهده‌هاي مضرر به ايران با ديگر دولتها  را فريضه دانستن، حفظ شعائر اسلامي و تساوي حقوق بين همه اقوام اولين گام ميرزا در جهت ايجاد اين واحد مينياتوري جمهوري اسلامي بود.

دعوت به نماز

-         وقتي كه ميرزا كوچك خان در قيام آزادي خواهان رشت عليه پيمان شكني محمد علي شاه در صف مشروطه خواهان جاي گرفت و در تحصن آنها و علما سحرگاهان با صداي تكبير خود متحصنان را به اداي نماز فرا مي‌خواند تا به اين وسيله تبليغات دولتيان عليه متحصنين را كه مي گفتند اينها با‌بي مذهب هستند را خنثي كند نشان مي‌دهد كه ميرزا در جهت اسلامي دانستن مبارزات خود تلاش ويژه‌اي داشته.

خدمت به اسلام و ايران

-         در مرامنامه هيأت اتحاد اسلام كه تشكل بنيان گذاري شده توسط ميرزا است و با الهام از سازمان اتحاد اسلامي سيد جمال الدين اسدآبادي كه مورد حمايت و پشتيباني سيدرضا سادات و مرحوم سيد حسن مدرس و طاهر تنكابني بود. هدف اصلي اين تشكل خدمت به اسلام و ايران و تأمين رفاه كارگران و زحمت‌كشان و تساوي حقوق مردم و تعديل مالكيت و مبارزه با عمال روس و انگليس عنوان شده است.

به دنبال مدينه فاضله

-         ميرزا كوچك خان كه خود طلبه بوده و درس ديني خواند، در كلاسهاي درس از مدينه فاضله و جامعه عاري از ظلم و جور و فقر و فساد سخن زياد گفته است و نشان مي‌دهد كه براي ساختن چنين جامعه‌اي تلاش مي‌كرد.

مورد تأييد مدرس

مرحوم مدرس در پاسخ به استفتائي كه سئوال شده بود آيا محاربه با جمعيتي كه پنج سال است بنام اتحاد و اسلام و جنگلي‌ها در حدود گيلان قيام و عملاً خود را به تمام اهالي ايران معرفي كرده و جز حفاظت از نواميس اسلامي و حراست از استقلال مملكت و دفاع در برابر دشمنان ايران و اسلام و قطع نفوذ و مداخلات ظالمانه و تعديات جابرانة اجانب مقصد و مقصودي نداشته و ندارند و تنها جمعيتي كه تحت تأثير ديگران نبود و فقط به قواي مادي و معنوي ايران اتكا داشته و حقيقتاً موجب افتخار و شرافت ايران و ايراني است چه صورت دارد؟

نوشت: بسم الله الرحمن الرحيم،  حقير از آقا ميرزا كوچك خان جنگلي و اشخاصي كه صميمانه و صادقانه با ايشان هم‌آواز بودند، نيت سوئي نسبت به ديانت و صلاح مملكت نفهميدم، بلكه جلوگيري از دخالت خارجيان و نفوذ سياست آنها در گيلان عملياتي بوده بس مقدم مسجّل بر هر مسلماني لازم، خداوند همه ايرانيان را توفيق دهد كه نيت و عمليات آنان را تعقيب و تقليد مي‌نمايند. پرواضح است كه طرفيت و ضديت و محاربه با همچون جمعيتي مساعدت به كفر و معاندت با اسلام است. حسن مدرس

خصوصيات اخلاقي ميرزا

كسي كه رهبري يك گروه مبارز را به عهده دارد به لحاظ اخلاقي و رفتاري بايد جلوه‌اي از مينياتور اسلامي باشد ولي به قول بسياري از يارانش فردي خوش برخورد، با عاطفه، صميمي، عفيف، معتقد به فرايض ديني، مؤمن به اصول اخلاقي حتي در حين جنگ و نبرد، مأنوس با قرآن و اهل عبادات مستحبي و متأثر از انديشه سياسي مرحوم آخوند خراساني بوده است.

تدريج در مبارزه

ميرزا در مسير مبارزه كوتاهش براي رسيدن به اهداف مرامنامة هيات اتحاد اسلام مراحل زير را در فرآيند جنبش خود ترسيم كرد.

1-      برگرداندن حكومت به دست نمايندگان مردم

2-      كسب استقلال كشور

3-      انجام اصلاحات اساسي و رفع فساد در تشكيلات دولت استبداد

4-      همراهي و ايجاد وحدت بين احزاب دموكرات، ترقي، اتفاق براي اهداف كلان كشور

5-      انتشار نشريه جنگل به منظور كار فرهنگي و انتقال پيام نهضت به مردم

6-      ايجاد جمهوري كوچك در گيلان و تعميم آن به كل كشور

به قول بيژن ترقي: آشنايان رهش ببيند – هر زمان زادمردي چو خورشيد – در ديار من و تو درخشيد