منشور برادري مجلس نهم

حميدرضا ترقي

رهبر معظم انقلاب اسلامي در پيام مهمشان به مجلس نهم كه در مراسم افتتاحيه قرائت شد و در شماره قبلي نشريه بدان پرداختيم هدايتهاي كلي و مهمي نسبت به مجلس و نمايندگان داشتند كه انتظار مي‌رفت در روند مقدمات شكل‌گيري مجلس مورد توجه و عنايت كامل نمايندگان قرار مي‌گرفت، در آن پيام معظم له ويژگي‌هاي يك مجلس مطلوب را تبيين فرموده و مهمترين چالش مجلس كه امر قانون‌گذاري مطلوب و راهگشا براي كشور است را مورد توجه قرار دادند و همه نمايندگان را به توصيه‌هاي گذشته خود به ديگر مجالس قبلي ارجاع دادند.

اين ارجاع معظم له به توصيه‌هاي گذشته بدين مفهوم است كه مجلس نهم بايد سرمايه رهنمودهاي اين دوره رهبري را به سرمايه رهنمودهاي گذشته بيافزايد و مجموع آنها را مورد توجه و عمل قرار دهد. بنابر اين آنچه در گذشته و حال بويژه در ديدار اخير نمايندگان منتخب مردم مجلس نهم با مقام معظم رهبري بيان شده منشور راهبردي معظم له براي مجلس نهم تلقي خواهد شد كه در حد وسع بدان اشاره مي‌كنيم.

الف) مجلس برنامه داشته باشد

فقدان برنامه چهار سال در هر دوره مجلس يكي از نقاط ضعف مجالس در گذشته بوده، اينكه سرنوشت مجلس فقط به طرح‌ها و لوايح وارده سپرده شود مجلس را به سمت انفعال و تابعي از طرح و لايحه سوق خواهد داد كه ممكن است توسط تعداد معدودي نماينده يا كميسيوني از دولت تنظيم گردد. در حالي كه قوه مقننه به عنوان ابزار اعمال حق حاكميت ملت نبايد منفعل باشد تا مثل مجلس هشتم چند نماينده با عناصري از بيرون طرحي را تهيه و مثل وقف دانشگاه آزاد به خورد مجلس بدهند و مجلس بدون اينكه عقبه و اهداف پشت پرده آن را متوجه شود منفعلاً آن را بررسي و تصويب و بلافاصله ناچار به لغو مصوبه خود شود. در شرايطي كه كانونهاي ثروت و قدرت به دنبال بهره برداري از مجلس در امر هموارسازي اهداف خود هستند. فقدان برنامه چهارساله براي مجلس عارضه آسيب پذيري است كه اگر بدان توجه نشود مي‌تواند خروجي مجلس را با مشكل روبرو سازد. مقام معظم رهبري در اين رابطه فرمودند:

انشاءالله نمايندگان محترم مجلس با استقلال، يا آزادفكري، با رعايت مصالح كشور، با احساس شجاعت در مقابل دشمن و با اميد به آينده، حركتهاي خودشان را برنامه‌ريزي ‌كنند، تنظيم كنند، دنبال كنند. قطعاً كشور منتفع خواهد شد.

ب) تكليف‌گرايي در نظارت و قانون‌گذاري

تكليف‌گرايي در امر قانون‌گذاري و نظارت از اهميت ويژه‌اي برخوردار است، زيرا اداي تكليف، از مولفه‌هاي مهم در رهبري امام خميني(ره) و مقام معظم رهبري است كه آشنايي با معناي آن و بكارگيري در قواي سه گانه و ساختار حكومت امري ضروري و لازم است.

تكليف گرايي مستلزم 1- تكليف شناسي 2- اداي تكليف است.

«تكليف شناسي» يك باب معرفت است، دقت و هوشمندي لازم دارد زيرا انسان تكليف‌گرا بدنبال نظر و خواست خودش و گروهش و وابستگانش در انجام كاري نيست بلكه دنبال اين است كه ببيند خدا و مولايش چه مي‌خواهند، بنابر اين براي تكليف شناسي به معرفت و آگاهي نسبت به حكم خدا نياز داريم. لذا نمايندگان مجلس بايد در هر طرح و لايحه اي كه مطرح مي‌شود و هر تصميمي كه مي‌خواهند بگيرند ببينند خدا چه مي‌گويد و همان را تصويب كنند.

«اداي تكليف»

از جمله استعدادهاي انسان، استعداد تكليف‌پذيري است، انسان مي‌تواند در چارچوبي كه قانوني برايش وضع كرده زندگي كند، هر موجود ديگر غير از انسان جز از قوانين جبري طبيعي، از قانون ديگر نمي‌تواند پيروي كند، ولي انسان يگانه موجود ممتازي است كه اين امكان و توانايي شگفت را دارد.

امام كه مروج فرهنگ اداي تكليف به مفهوم گسترده اش در نظام مديريت اسلامي است در تصميم‌گيريهاي او اصل تكليف‌گرايي را به عنوان يك فريضه مي‌توان مشاهده كرد.

امام مي‌فرمايند: مهم اين است كه ما تكليف حال و آينده را بدانيم، امام مدرس را مردي تكليف‌گرا مي‌دانست و از او به عنوان الگوي نمايندگان در انجام تكليف ياد مي كردند.

بنابر اين در قاموس اداي تكليف، شكست راه ندارد و نگراني از نتايج آن نبايد مانع انجام تكليف شود.

ج) زنده و سالم بودن

حفظ نشاط و تحرك مجلس و فقدان ركود و خمودي در اقدامات و انجام وظيفه مجلسيان مستلزم درست انجام دادن وظايف و قانون‌نويسي  خوب، نظارت درست بدون نيتهاي نادرست و حضور مفيد در محيط كاري مجلس و حضور سياسي در فضاي كشور و جهان داشتن و موضع‌گيري به وقت و به هنگام داشتن و از حضور در كميسيونها غفلت نكردن و اتاقهاي فكر مجلس را جدي گرفتن است كه زنده بودن مجلس را نشان مي‌دهد.

سالم بودن مجلس از جهت سلامت سياسي و سلامت اخلاقي و مالي نمايندگان راهبرد مهمي است كه بر اساس آسيب‌شناسي مجالس گذشته مورد تاكيد مقام معظم رهبري قرار گرفته است. انحراف نماينده از اصول انقلاب بي مبالاتي نمايندگان در مسائل مالي و پول گرفتن و پول دادن و مرتبط شدن با وزارتخانه‌ها و يا واسطه شدن براي درآمدزايي اين و آن مغاير سلامت نمايندگان است. خرج‌تراشي براي مجلس و هزينه‌هاي سنگين را براي مسائل رفاهي و غيره نمايندگان اختصاص دادن اينها سلامت مجلس را در معرض خطر قرار مي‌دهد.

د) خود نظارتي

تقواي جمعي در مجلس و تواصي به حق و صبر و امر به معروف و نهي از منكر در بين خود نمايندگان اجراي قانون خود نظارتي مجلس را ممكن و نمايندگان را مقيد به رعايت بسياري از ارزشها و ضوابط مي‌كند. اين مهم بايد در مجلس نهم بطور جدي مورد عمل و توجه قرار گيرد.

ه) تقواي تريبون

بلندگو و تريبون مجلس تنها تريبون آزاد و بازي است كه عموم جامعه آن را مي‌شنوند و نمايندگان محدوديتي در بيان و طرح مسائل از آن تريبون ندارند، رسانه‌هاي داخلي و خارجي و دوست و دشمن دقيقاً آن سخنان و گفته‌ها را رصد كرده و از آن بهره برداري مي‌كنند. لذا اگر نمايندگان در استفاده از اين تريبون تقواي لازم را نداشته به آبروي ديگران تعرض كرده و افكار عمومي جامعه را متشنج و يا با برخوردها و يا الفاظ سبك ‌شأن مجلس و نمايندگان مردم را آسيب بزنند، جايگاه اين قوه در معرض خطر قرار خواهد گرفت.

معظم له تاكيد فرمودند: پرهيز از تعرض به آبروي اين و آن نشانه سلامت مجلس است.

و) استقلال بدون تخريب دولت

رهبر معظم انقلاب راه و روش مشخصي را در رابطه با استقلال مجلس بيان داشتند كه به استقلال مجلس خيلي اهميت مي‌دهند ولي مفهوم اين استقلال از دولت، پريدن به دولت نيست، معناي مستقل بودن اين نيست كه دائم با دليل و بي دليل به دولت حمله شود. بلكه بايد اختلافات از طريق قانون و مراجع مربوطه حل و فصل شود.