| معجزه تبدیل مفاهیم قرآنی به مسلمات فکری مردم
شرحی برحدیث ولایت حمیدرضا ترقی
در همه‌ی اینها، هم در مسائل شخصی، هم در مسائل اجتماعیِ درون‌جامعه‌ای، و هم در مسائل اجتماعیِ مربوط به بیرون جامعه، در همه‌ی اینها ما ابتلائاتی داریم که این ابتلائات با قرآن برطرف میشود؛ قرآن میتواند ما را در این زمینه راهنمایی کند و دست ما را بگیرد.(مقام معظم رهبری 12/12/1403 )
هدف از انقلاب اسلامی
هدف از انقلاب راستین اسلامی ایران ویران کردن بنیاد نظام سلطنتی فاسدو وابسته و استعماری رژیم گذشته برای ساختن بنیادی نوین و سالم برمبنای قرآن و اسلام بوده که محل رشد انسانی انسان بسوی کمالات مادی و معنوی یعنی جامعه سازی اسلامی باشد.
مهمترین کتابی که برای ساختن جامعه انسانی با نظر به همه ابعاد درطول تاریخ توسط آخرین رسول الهی آورده شده و این هدف را درخود بارها و بارها تکرار کرده است قرآن کریم است که چگونگی شالوده ی اصلی جامعه سازی را بیان کرده است .
این کتاب وقتی میتواند جامعه قرآنی را بسازد و سعادت بشر را تضمین نماید که همه شئون جامعه براساس احکام و هدایتهای آن ساخته و منطبق بر خط آن و سنت پیامبر و اهل بیت باشد .
درجامعه قرآنی : سیاستش .حاکمیتش . اقتصاد و معیشتش . سلامت بازار و معاملاتش .عدم تبعیض و نابرابری اش. قضاوت و دادگستری اش . سلامت زندگی واعظان ونخبه گانش .پارسائی و عدالت امامان جمعه و جماعاتش .ادب و انسانیت ماموران نظامی و انتظامی اش.برخورد سالم مسئولین با مراجعینش .حذف تکاثر و اسراف و اتراف درجامعه اش .محو فقر و محرومیت از زندگی مردمش . از بین رفتن رابطه بازی و رانت خواری درآن . حفظ کرامت انسانی اش . و جهت گیری اش بسوی عدل و قسط .همه از قرآن الهام گرفته است .
رهبر معظم انقلاب در دیدار با قاریان و قرآن شناسان جامعه در ماه مبارک رمضان امسال فرمودند:
آنچه به نظر بنده مهم است، این است که ما بتوانیم جامعه را ــ جامعه‌ی خودمان را در درجه‌ی اوّل ــ از سرچشمه‌ی تمام‌نشدنی قرآن سیراب کنیم. ما به این احتیاج داریم، بشدّت هم محتاجیم. هم در زندگی فردی‌مان، زندگی شخصی‌مان، اخلاقمان، رفتارمان، سلوکمان اشکالاتی وجود دارد که با قرآن برطرف میشود، هم در زندگی جمعی‌مان که در زندگی جمعی هم، یک بخشی ارتباطات درون جامعه است ــ ارتباطاتمان با هم، همکاری‌هایمان، تعاملمان، محبّتهای طرفینی‌مان ــ یک بخشی هم مربوط به مواجهه‌ی با بیرون از جامعه است؛ اینها مسائل ما است. در همه‌ی اینها، هم در مسائل شخصی، هم در مسائل اجتماعیِ درون‌جامعه‌ای، و هم در مسائل اجتماعیِ مربوط به بیرون جامعه، در همه‌ی اینها ما ابتلائاتی داریم که این ابتلائات با قرآن برطرف میشود؛ قرآن میتواند ما را در این زمینه راهنمایی کند و دست ما را بگیرد. 12/12/1403
نمونه ابتلائاتی که بااستفاده از قرآن حل میشود
1-مواجهه با قدرتمندان کافر یا منافق
حالا در زمینه‌ی ارتباط با بیرون جامعه، امروز ملّت ایران مواجه است با یک جبهه‌ی وسیعی از قدرتمداران کافر یا منافق؛ این[جور] است. [ما] با ملّتها مشکلی نداریم. ملّتها با همدیگر یا برادرند، یا اگر هم بیگانه هستند کاری به هم ندارند. آن که کار به کار کشورها و ملّتها دارد، قدرتمدارانند. ما امروز جزو آن کشورهایی هستیم که با یک جبهه‌ی وسیعی از این قدرتمداران مواجهیم؛ چگونه با اینها رفتار بکنیم؟ قرآن متضمّن چگونگی رفتار با اینها است: در چه مرحله با اینها حرف بزنیم؟ در چه مرحله دستِ همکاری بدهیم؟ در چه مرحله مشت به دهان اینها بکوبیم؟ در چه مرحله شمشیر بکشیم؟ همه‌ی اینها در قرآن مشخّص است.12/12/ 1403
براساس بینش توحیدی آیت‌الله خامنه‌ای توحید مستلزم «کفر به طاغوت» است خودبخود مبارزه با دولت آمریکا به‌عنوان طاغوت اعظم و رأس نظام استکبار با این خصوصیات، موضوعیت و اهمیتی اساسی می‌یابد: «در بسیاری از بخشهای امت اسلامی ایمان بالله هست؛ اما کفر به طاغوت نیست. کفر به طاغوت لازم است. بدون کفر به طاغوت، تمسک به عروه‌ی وثقای الهی امکانپذیر نیست.» (۱۳۸۵/۰۵/۳۰) در واقع براساس این بینش، کفرِ به طاغوت و مقابله با زیاده‌خواهی و زورگویی دولت آمریکا به عنوان طاغوت اعظم اساسا مقدمه‌ی صحتِ ایمان بالله است: «طبیعت اسلام این است؛ «فمن یکفر بالطّاغوت و یؤمن بالله فقد استمسک بالعروة الوثقی». این معنای اسلام است. یعنی ایمان بالله به تنهایی کافی نیست؛ کفر به طاغوت، مقدمه‌ی صحت و صداقت و قبول ایمان بالله است. کفر به طاغوت یعنی چه؟ یعنی همین نظام‌های سلطه‌ی موجود در دنیا.» (۱۳۸۷/۰۳/۲۱
سرسختی با کفار و مهربانی با مسلمانان
«مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ رُحَمَاءُ بَیْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُکَّعًا سُجَّدًا یَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا سِیمَاهُمْ فِی وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُود ذلِکَ مَثَلُهُم فِی التَّوراةِ وَمَثَلُهُم فِی الإِنجیلِ.»
ترجمه:
محمّد (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) فرستاده خداست؛ و کسانی که با او هستند در برابر کفّار سرسخت و شدید، و در میان خود مهربانند؛ پیوسته آنها را در حال رکوع و سجود می‌بینی در حالی که همواره فضل خدا و رضای او را می‌طلبند؛ نشانه آنها در صورتشان از اثر سجده نمایان است؛ این توصیف آنان در تورات و توصیف آنان در انجیل است.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در بُعد سیاسی با تمسک به این آیه دلیل ذلت، فساد و عقب‌ماندگی مسلمانان را، عدم توجه به مرزهایی می‌دانند که خدای متعال در قرآن و این آیه بیان کرده است،(۱۳۹۷/۰۲/۰۶
ایشان می‌فرمایند: «بلا و نکبت موجود در بعضی از جوامع اسلامی بخاطر دوری‌شان از قرآن است.» متأسفانه «امت اسلامی سرسختی با دشمنان و مهربانی با یکدیگر را فراموش کرده است.» و این «عدم ایستادگی در برابر دشمنان، نشانه بی‌اعتقادی آنها به قرآن است.»( بیانات در محفل انس با قرآن کریم ۱۳۹۷/۰۲/۲۷
راهبرد اساسی در برابر فشارهای گوناگونی که رژیم صهیونیستی و مستکبران بر ملت فلسطین و دیگر جوامع اسلامی وارد میکند، آن است که امت اسلامی موضع بگیرد؛ نه شریک جرم‌های آنها شود.(۸) «خادم حرمین شریفین باید "اَشِدّاءُ عَلَی الکُفّار" باشند؛ نه اشدّاء علی المؤمنین.»
عدالت نماد جامعه قرآنی است
اعدلوا هو اقرب للتقوی. متقی یعنی انسان عدالت پیشه و کوشنده در راه اقامه عدل و اماته ظلم .انسان تراز جامعه اسلامی درارتباط با خود و خانواده و افراد جامعه و درهمه مراحل و مشاغل و پستها و مسئولیتها . همواره براساس عدالت عمل میکند .اگر درجامعه عدالت باشد فقیری یافت نمی شود . اگر درجامعه عدالت باشد فقرا به کفر و بی دینی نمی افتند .
لذا خداوند (ان الله یامر بالعدل و الاحسان و ایتاء ذالقربی)اجرای عدالت و احسان به ایتام را واجب کرده است
مقام معظم رهبری فرمودند :
ازنظر اسلام در تشکیل جامعه‌ی اسلامی، بعد از توحید و معارف و ارتباط با خدا، مهمترین مسئله عدالت است، عدالت اجتماعی است. پیغمبران بعد از توحید، به هیچ چیز به قدر عدالت دعوت نکردند. ما در زمینه‌ی عدالت اجتماعی مشکلاتی داریم، راه‌حلّش در قرآن است. 12/12/1403
درزمینه احوال شخصی و اخلاق
در زمینه‌ی شخصی خودمان، احوال شخصی خودمان دچار امراض اخلاقی و روحی هستیم؛ نه‌فقط ما، همه‌ی بشریّت امروز دچار این امراض روحانی و اخلاقی و معنوی هستند؛ دچار حسدند، دچار بخلند، دچار سوءظنّند، دچار تنبلی‌اند، دچار هواپرستی‌اند، دچار خودخواهی‌اند، دچار ترجیح منافع خود بر منافع جمعند؛ اینها هست؛ اینها در بین ما هم هست؛ ما هم جامعه‌ی اسلامی هستیم. در یک جاهایی پیشرفتهایی هم کرده‌ایم امّا در عین حال از این بیماری‌ها هم داریم؛ علاجش در قرآن است. 12/12/1403
1 - صبر ومقاومت :و اصبروا ان الله مع الصابرین» [و صبر و استقامت کنید که خداوند با استقامت کنندگان است.
2- توبه وبازگشت از گناه:یا ایها الذین آمنوا توبوا الی الله توبة نصوحا عسی ربکم ان یکفر عنکم سیئاتکم و یدخلکم جنات تجری من تحتها الانهار» ای کسانی که ایمان آورده‌اید، بسوی خدا توبه کنید، توبه‌ای خالص، امید است (با این کار) پروردگارتان گناهانتان را ببخشدو شما را در باغهایی از بهشت که نهرها از زیر درختانش جاری است، وارد کند.
3-اخلاص وبرای خدا کارکردن :فادعوا الله مخلصین له الدین و لو کره الکافرون» [ (تنها) خدا را بخوانید و دین خود را برای او خالص کنید، هر چند کافران ناخشنود باشند
4- احترام به پدر و ماد[:لا تعبدون الا الله و بالوالدین احسانا» [جز خدا را نپرستید وبه پدر و مادر خود احسان کنید
. 5- خوش گفتاری] :«و قولوا للناس حسنا» وبا مردم (به زبان) خوش سخن بگویید.
6- امانت و امانت داری «ان الله یامرکم ان تؤدوا الامانات الی اهلها» [خداوند به شما فرمان میدهد که امانتها را به صاحبانش بدهید. 7- عدل وانصاف درحکم وقضاوت] «اذا حکمتم بین الناس ان تحکموا بالعدل» [هنگامی که میان مردم داوری میکنید، به عدالت داوری کنید.
8 - امر به معروف و نهی از منکرواصلاح جامعه: «و لتکن منکم امة یدعون الی الخیر و یامرون بالمعروف و ینهون عن المنکر و اولئک هم المفلحون» [باید از میان شما، جمعی دعوت به نیکی، و امر به معروف و نهی از منکر کنند و آنها همان رستگارانند.
9- نقض عهد، قطع رحم، فساد درجامعه : و الذین ینقضون عهد الله من بعد میثاقه و یقطعون ما امر الله به ان یوصل و یفسدون فی الارض اولئک لهم اللعنة» آنها که عهد الهی را پس از محکم کردن می‌شکنند، و پیوندهایی را که خدا دستور به برقراری آن داده قطع میکنند، و در روی زمین فساد میکنند، لعنت برای آنهاست.
10- پیروی از احسن وشایسته گزینی«الذین یستمعون القول فیتبعون احسنه اولئک الذین هداهم الله و اولئک هم اولوا الالباب» [همان کسانی که سخنان را می‌شنوند و از نیکوترین آنها پیروی میکنند، آنان کسانی هستند که خدا هدایتشان کرده، و آنها خردمندانند
. 11- صدق و راستگویی] «اتقوا الله و کونوا مع الصادقین» [از خدا بترسید و با راستگویان باشید.
اگر تلاوت قرآن درست انجام بگیرد و استماع انجام بگیرد، این امراض برطرف میشود
.قرآن، هم علاج را به ما میگوید ــ ــ هم راه را به ما نشان میدهد، هم در ما انگیزه ایجاد میکند؛ این مهم است. خیلی‌ها هستند راه را بلدند [امّا] انگیزه در آنها نیست و دستگاه‌های فکری و اخلاقی قادر نیستند در اینها انگیزه به وجود بیاورند؛ قرآن انگیزه به وجود می‌آورد. وقتی قرآن را خوب تلاوت کنند و خوب استماع کنیم و خوب در آن دقّت کنیم، آن وقت این نتایج بزرگ برای ما حاصل خواهد شد، این بیماری‌ها برطرف خواهد شد. خود قرآن این را متذکّر شده: هُوَ الَّذی بَعَثَ فِی الاُمّیّینَ رَسولاً مِنهُم یَتلوا عَلَیهِم آیاتِه؛ تلاوت؛ آیات را تلاوت میکند. نتیجه‌ی تلاوت آیات چه میشود؟ وَ یُزَکّیهِم؛ این آیات را که تلاوت میکند، اینها موجب تزکیه است. تزکیه یعنی چه؟ یعنی شفای روح و دل؛ این معنای تزکیه است. دل انسان، روح انسان، جان انسان از آن بیماری‌هایی که به بعضی‌اش اشاره کردم، شفا پیدا میکند؛ این میشود تزکیه؛ قرآن این کار را میکند، تلاوت قرآن، تزکیه ایجاد میکند. وَ یُعَلِّمُهُمُ الکِتاب؛ کتاب را به آنها تعلیم میدهد. کتاب چیست؟ کتاب عبارت است از آن قواره‌ی زندگی فردی و اجتماعی؛ آنچه خدای متعال اسم آن را در تعبیرات قرآنی و دینی گذاشته‌اند «حق». کتاب یعنی قواره‌ی کلّی زندگی فردی و اجتماعی؛ شکل زندگی اجتماعی و فردی، مجموعه‌ای است که «کتاب» متضمّن آن است، مبیّن آن است، عبارةٌاُخرای آن است. وَ یُعَلِّمُهُمُ الکِتابَ وَ الحِکمَة؛(۴) حکمت چیست؟ معارف، شناخت حقایق عالم وجود؛ که حقایق عالم وجود را انسان بشناسد؛ تلاوت کتاب، اینها را به ما یاد بدهد.12/12/1403
هدف از تلاوت قرآن درجامعه آموزش جامعه سازیست
پیغمبر قرآن را بر مردم تلاوت میکند، یَتلوا عَلَیهِم؛ برای اینکه این چند کار انجام بگیرد:
«تزکیه، تعلیم کتاب، تعلیم حکمت».
شما قرّاء همان کار پیغمبر را میکنید؛ شما هم تلاوت میکنید. کار تلاوت، کار پیامبرانه است؛ تلاوت قرآن این‌قدر اهمّیّت دارد؛ اینکه شما بتوانید مفاهیم قرآنی را به مسلّمات فکری آحاد مردم تبدیل کنید. هزاران عنوان و سرفصل مهم در قرآن وجود دارد؛ مثلاً فرض بفرمایید «لِیَقومَ النّاسُ بِالقِسط»(۵) یا «خُذِ العَفو»(۶) یا «اُذکُرُوا اللهَ ذِکراً کَثیرا»؛(۷) همه‌ی اینها عناوین و سرفصل‌ها است. یکی از وظایف و یکی از کارکردهای تلاوت شما ــ اگر درست انجام بگیرد ــ این است که این مفاهیم را تبدیل میکند به مسلّمات فکری جامعه؛ برای جامعه جا می‌افتد که باید قیام به قسط کرد؛ باید ذکر خدا کرد: اُذکُرُوا اللهَ ذِکراً کَثیراً؛ باید در بین برادران عفو کرد: خُذِ العَفو؛ باید «فَلیُقاتِل فی سَبیلِ الله»؛(۸) و بقیّه‌ی مفاهیمی که در قرآن وجود دارد. این مبالغه نیست: هزاران عنوان و مطلب و سرفصل در قرآن وجود دارد که اینها میتواند تبدیل بشود به معارف فکریِ عامّه‌ی مردم و عموم مردم؛ چه چیزی این کار را میکند؟ تلاوت خوب. [آن وقت] سواد قرآنی مردم بالا میرود و آن‌جوری فکر میکنند که قرآن دستور داده.
معمولاً انسان هر جور که فکر میکند، همان‌جور حرکت میکند و راه میرود. بنابراین، تلاوت قرآن و قرائت قرآن و این کاری که شما میکنید، یک چنین اهمّیّتی دارد، یک چنین معجزه‌ای میکند، یک چنین کار بزرگی را انجام میدهد؛ امّا با رعایت آداب تلاوت؛ شرطش این است. این، آن چیزی است که تکلیف شما را سنگین میکند؛ باید آداب تلاوت را مراعات کنید. ۱۴۰۳/۱۲/۱۲ |