| عدم اهتمام دولت به مدیریت فضای مجازی
شرحی برحدیث ولایت حمیدرضا ترقی
فضای مجازی بدون اختیار ما، از بیرون از اختیارِ ما دارد مدیریّت میشود؛ بحث این است. فضای مجازی یک چیزی نیست که آدم بتواند مثل یک آب روانی هر جور که میخواهد از آن استفاده بکند؛ دیگران دارند این آب را به یک سمتی که خودشان میخواهند هدایت میکنند؛ آنها دارند مدیریّت میکنند .مقام معظم رهبری ۱۳۹۹/۰۶/۰۲
یکی از عوامل پیشرفت علمی و فنی ایران دسترسی دانشمندان و جوانان ما به منابع علمی از طریق اینترنت بوده است و خواهد بود. ولی آیا با توجه به زیان‌ها، کلاه برداری ها و مضرات فضای مجازی خصوصا از نظر محتوای شبکه‌های اجتماعی، نباید نسبت به بومی کردن این فنآوری همت کرد؟ حتماً باید دولت همت خود را به کار گیرد و تا جایی که ممکن است این فناوری را بومی کند تا مردم علاوه بر استفاده از مزایای آن، از مضرات آن در امان بمانند.
رهبر معظم انقلاب درمتن ابلاغ احکام اعضای شورای عالی فضای مجازی به چند نکته مهم تاکید فرمودند:
1- تثبیت و تقویت جایگاه مرکز ملی فضای مجازی به عنوان بازوی شورای عالی فضای مجازی در جهت تحقق تصمیمات آن شورا با وظایف: رصد وضعیت جاری فضای مجازی و پیش‌بینی و آینده‌نگری تحولات در این فضا در سطح ملی و بین‌المللی، ایجاد هماهنگی و هم‌افزایی میان وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و نهادهای مختلف ذی‌ربط در ابعاد علمی، فنی، اقتصادی، بازرگانی، حقوقی، انتظامی، امنیتی و دفاعی مرتبط با فضای مجازی و نظارت مستمر بر عملکرد دستگاه‌ها و بخشهای ذی‌ربط در چارچوب مصوبات شورای عالی.
2- ارتقای جمهوری اسلامی ایران به قدرت سایبری در طراز قدرت‌های تأثیرگذار جهانی و برخورداری از ابتکار عمل و قدرت تعامل با دیگر کشورها در جهت شکل‌دهی به قواعد و قوانین مرتبط با فضای مجازی در عرصه جهانی با رویکرد اخلاق‌مدار و عادلانه.
3- اهتمام ملی و همه‌جانبه و سرمایه‌گذاری جدی در امر ایجاد و توسعه انواع فناوری‌ها و صنایع کاملاً پیشرفته و رقابتی خصوصاً با استفاده و ایجاد رشته‌های نوین دانشگاهی و تربیت سرمایه‌های انسانی متعهد، متخصص و کارآمد مورد نیاز در بخشهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، محتوایی و خدماتی در تمامی ابعاد فضای مجازی به‌ویژه در برنامه ششم توسعه و برنامه‌ریزی سالانه کشور.
4- تسریع در راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات پس از تصویب طرح آن در شورای عالی و نظارت مستمر و مؤثر مرکز ملی بر مراحل راه‌اندازی و بهره‌برداری از آن.
5- اهتمام ویژه به سالم‌سازی و حفظ امنیت همه‌جانبه فضای مجازی کشور و نیز حفظ حریم خصوصی آحاد جامعه و مقابله مؤثر با نفوذ و دست‌اندازی بیگانگان در این عرصه.
6- ترویج هنجارها، ارزش‌ها و سبک زندگی اسلامی ایرانی و ممانعت از رخنه‌ها و آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی در این عرصه و مقابله مؤثر با تهاجم همه‌جانبه فرهنگی و نیز ارتقای فرهنگ کاربری و سواد فضای مجازی جامعه.
7- احراز جایگاه و سهم مناسب برای اقتصاد دانش‌بنیان در فضای مجازی در چارچوب سیاست‌های اقتصاد مقاومتی کشور و برنامه‌ریزی همه‌جانبه برای بهبود شرایط کسب و کار مرتبط با فناوری‌های مجازی و بهره‌گیری از فرصت‌های اشتغال‌زایی و نیز رونق محتوا، خدمات و تجارت در این عرصه.
8- توسعه محتوا و خدمات کارآمد و رقابتی منطبق بر ارزش‌ها و فرهنگ اسلامی – ایرانی در تمامی قلمروهای مورد نیاز جامعه و جلب مشارکت‌های مردمی و بکارگیری ظرفیت‌های بخش خصوصی در این زمینه.
9- تدوین و تصویب نظام‌های امنیتی، حقوقی، قضایی و انتظامی مورد نیاز در فضای مجازی.
در مسئله‌ی فضای مجازی، آنچه از همه مهم‌تر است، مسئله‌ی شبکه‌ی ملّی اطّلاعات است. متأسّفانه در این زمینه کوتاهی شده، کاری که باید انجام بگیرد، انجام نگرفته؛ این[طور] نمیشود. اینکه ما به‌عنوان اینکه نباید جلوی فضای مجازی را گرفت، در این زمینه‌ها کوتاهی کنیم، این مسئله‌ای را حل نمیکند و منطق درستی هم نیست. خب امروز فضای مجازی مخصوص ما که نیست، همه‌ی دنیا امروز درگیرند با فضای مجازی؛ کشورهایی که شبکه‌ی ملّی اطّلاعات درست کرده‌اند و [فضای مجازی را] کنترل کرده‌اند به نفع خودشان و به نفع ارزشهای مورد نظر خودشان، یکی دو تا نیستند. بهترینِ کشورها، قوی‌ترینِ کشورها، در این زمینه‌ها خطّ قرمز دارند؛ راه نمیدهند؛ خیلی از بخشهای فضای مجازی اعزام‌شده‌ی از سوی آمریکا و دستگاه‌های پشت سر و پشت صحنه‌ی این قضیّه را راه نمیدهند؛ کنترل میکنند. ما هم باید کنترل کنیم؛ این کنترل کردن معنایش این نیست که ما ملّت را از فضای مجازی محروم کنیم؛ نه، معنایش این نیست. امروز بهمنی از گزاره‌های درست و نادرست دارد روی سر مراجعین اینترنت ما فرود می‌آید؛ اطّلاعات غلط، اطّلاعات نادرست، اطّلاعات مضر، شِبه اطّلاعات -بعضی چیزها اطّلاعات واقعی نیست، اطّلاع‌نمایی است- خب اینها دارد مثل یک بهمنی فرود می‌آید؛ ما چرا باید اجازه بدهیم این اتّفاق بیفتد؟ ما چرا باید اجازه بدهیم آن چیزهایی که برخلاف ارزشهای ما است، برخلاف آن اصول مسلّمه‌ی ما است، برخلاف همان اجزا و عناصر اصلی هویّت ملّی ما است، به¬وسیله‌ی کسانی که بدخواه ما هستند، در داخل کشور توسعه پیدا کند؟ نه. کاری کنید که از منافع و سودها و بهره‌های فضای مجازی همه بتوانند استفاده کنند، سرعت اینترنت را افزایش هم بدهید -این کارهایی که باید انجام بگیرد، انجام بگیرد- امّا در آن چیزهایی که به ضرر کشور شما، به ضرر جوان شما و به ضرر افکار عمومی شما نیست؛ این چیز خیلی مهمّی است؛ این کار باید انجام بگیرد. بنابراین، مسئله‌ی شبکه‌ی ملّی اطّلاعات هم خیلی مهم است مقام معظم رهبری .22/3/96
در حال حاضر تمام اسناد جهانی نشان می‌دهد که فضای سایبر تمام معماری فضای حاکمیتی جهان را تغییر خواهد داد و روی همه مدل‌های حکومتی دنیا از جمله ما اثر خواهد گذاشت. این تغییرات از سبک زندگی تا انواع کسب و کار را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
بنابر این ما نیازمند مدلی از اعمال حاکمیت در فضای سایبری هستیم که مطابق بر منطق و اصول حاکمیتی ما باشد.
اما متاسفانه شاهد وجود یک رویکرد پوپولیستی از سوی دولت هستیم ؛ در واقع در این رویکرد صِرف راضی نگه داشتن مردم نسبت به برخی از موضوعات در اولویت قرار می گیرد. این در حالی است که مسئولان وزارت ارتباطات ما امروز کسانی هستند که جزو بچه‌های خوب امنیتی کشور بوده‌اند و می توان گفت که امروز وزارت ارتباطات ما دارای نیروهای بافهم عمیق امنیتی است. ولی در موضع‌گیری‌های مربوط به امنیت، احساس میکنم اندکی دچار نگاه پوپولیستی شده‌اند.
مدیریت دشمن بر فضای مجازی
۴ قرارگاه سایبری دشمن درحال حاضر علیه جمهوری اسلامی ایران فعالیت میکنند: دو قرارگاه از این ۴ قرارگاه که به صورت رسمی نیز اعلام شده است؛ یکی مرکز اعتدال عربستان است که در واقع مرکز عملیات شناختی علیه ماست.
در این مرکز، افرادی شامل اپراتورهای بسیاری مسلط به زمان فارسی یا عربی، وجود دارند که در قالب بات، اقدام به ایجاد شخصیت غیرحقیقی می کنند و نسبت به موضوعات مختلف شروع به تولید کامنت یا اظهار نظر میکنند،: یعنی حمله مبتنی بر محتوا انجام می‌دهند که می‌تواند کاربر معمولی یا مردم عادی را در تشخیص بین بات و شخصیت واقعی دچار مشکل کند.
مشابه همین تشکیلات هم توسط منافقین در آلبانی ایجاد شده است،
دو مرکز دیگر هم وجود دارد که در همسایگی ما هستند. این ۴ قرارگاه مبتنی بر داده اگر روی یک موضوع متمرکز شوند و در فضای رسانه‌ای و مجازی کشور ما ورود کنند به راحتی می‌توانند یک شهر را تحریک کند.
نقش«ویز» در راه‌بندان‌های اخیر تهران
نرم افزارهای اسرائیلی مانند ویز دراغتشاشات سال گذشته ایفای نقش کردند برای مثال این نرم افزار در روز غائله اخیر در تهران، همه جمعیت را به سمت اتوبان ها هدایت می‌کرد تا راه‌بندان ایجاد شود. در حالیکه در حالت طبیعی کاملا برعکس است و باید مردم را از جای پرترافیک به جای خلوت هدایت می‌کرد اما در اینجا رانندگان را به سمت ترافیک و شلوغی‌ها هدایت می‌کرد و ما در تهران شاهد بودیم که به تعبیری مردم هدایت شدند، سر و ته اتوبانها را با چند نفر از اشرار بستند، مردم را در قالب یک اتوبان بزرگ در زیر برف به گروگان گرفتند و هرکس که به این کار اعتراض می‌کرد با او برخورد می کردند.
ولی این رخداد، بخوبی خطرات را نشان داد. در این جا اگر شبکه اجتماعی ملی با شبکه ملی اطلاعات داشته باشیم می‌توانیم از نفوذ جلوگیری کنیم و جلوی اقدامات مخل امنیت را بگیریم.
اهمّیّت فضای مجازی و لزوم راه‌اندازی شبکه‌ی ملّی اطّلاعات
امام خامنه ای در دیدار با هیئت دولت برای چندمین بار به دولت اتمام حجت کرده و از عدم اهتمام لازم به این موضوع گله نموده و فرمودند:
آنچه عرضِ من است و من روی آن تکیه میکنم این است که فضای مجازی بدون اختیار ما، از بیرون از اختیارِ ما دارد مدیریّت میشود؛ بحث این است. فضای مجازی یک چیزی نیست که آدم بتواند مثل یک آب روانی هر جور که میخواهد از آن استفاده بکند؛ دیگران دارند این آب را به یک سمتی که خودشان میخواهند هدایت میکنند؛ آنها دارند مدیریّت میکنند این فضا را. خب وقتی که ما میدانیم کسانی از بیرون دارند فضای مجازی را -که ما هم دست‌اندرکارش هستیم و مبتلابهِ ما است- هدایت میکنند و مدیریّت میکنند، ما نمیتوانیم بی‌کار بنشینیم در مقابل او؛ ما نمیتوانیم مردممان را که با فضای مجازی ارتباط دارند، بی‌پناه رها کنیم .
وظیفه حکومت است که از مردم کشور همانطور که دربرابر ویروس ها و میکروبهای مسری و بیماری زا مراقبت و حفاظت میکند در برابر هجمه های سایبری ناهنجار و فاسد و مخرب نیز حفاظت کند.
زمینه های فعالیت دشمن در فضای مجازی
1-خبردهی،
2-خبررسانی،
3- تحلیل داده‌ها و امثال گوناگون؛ هزاران کار دارد انجام میگیرد
عدم اهتمام لازم دولت به مدیریت فضای مجازی
. این شورای عالی فضای مجازی و مرکز ملّی فضای مجازی که تشکیل داده‌ایم و بنده اصرار داشتم و دارم که این [شورا] تشکیل بشود و رؤسای محترم در آن شرکت کنند و تصمیم‌گیری کنند و اجرا کنند، به خاطر اهمّیّت این مسئله است؛ نمیشود این مسئله را رها کرد. و من میبینم که آن اهتمام لازم به خرج داده نمیشود.
اجزاو فرایند ایجاد شبکه ملی اطلاعات
خب الان شبکه‌ی ملّی اطّلاعات اجزائی دارد، این اجزا باید در زمان‌بندی‌های مشخّص تحقّق پیدا کند؛ آدم میبیند که تحقّق پیدا نمیکند، از زمان‌بندی‌ها عقبند؛
1-ضرورت تهیه وارائه سندی که حجم عملیات زیرساختی و زمانبندی فازهای راه اندازی شبکه ملی اطلاعات و ارتباط آنها با آنچه که مقام معظم رهبری به عنوان دغدغه خود مطرح کرده اند،.
2-دولت باید مشخص کند که فاز ها و سطح عملیات و اقدامات چیست؟ تا بتوان آن را اندازه گیری و ردیابی کرد.
3-باید کلیه مراکز سوییچ کشور و نقاط تبادل یا مبادله ارتباط، قابلیت ایجاد تمایز در خطوط اینترنت داخلی و خارجی پیدا کنند و در نتیجه مراکز جدید طراحی و عملیاتی شوند. امری که در دولت یازدهم به آن کم بها داده شده است.
4-دولت باید به طور صحیح و کامل مطالبه مقام معظم رهبری و عموم مردم از شبکه ملی اطلاعات را درک کند و باید بفهمد که این مطالبه صرفاً سرعت بالا و قیمت پایین نیست، گر چه هر دو مهمند، بلکه کم نیازی به پهنای باند اینترنت بین الملل نیز برای ایران باید مد نظر باشد. دولت باید عنایت داشته باشد که افزایش ترافیک داخلی در اثر محتوای داخلی نیز مد نظر و مورد مطالبه است. در حال حاضر دولت با دست در جیب مردم کردن سالیانه چند صد میلیارد برای خرید پهنای باند اینترنت بین‌الملل به کشورهای خارجی می دهد. افزایش پهنای باند اینترنت کشور با واردات پهنای باند رخ داده است و به عبارتی واردات غیر ضرور صورت گرفته است.
5-مطالبه رهبری و مردم از دولت فضای مجازی سالم، پاک و حلال است، نه اینکه همان فضای مجازی از طریق شبکه اینترنت خارجی توسط و از طریق شبکه ملی اطلاعات به دست مردم برسد. به نظر می رسد دولت در این ارتباط فاقد برنامه و عمل است.
6-باید به شبکه ملی اطلاعات بعنوان بستری برای نهضت تولید محتوا نگاه کرد، نه اینکه صرفاً بخواهیم با آن ترافیک خارجی را به داخل منتقل کنیم. باید نقش عوض شود و از طریق این شبکه بتوانیم ترافیک صادر کنیم. عملکرد دولت یازدهم نشان می دهد که دولت شبکه ملی اطلاعات را بستری برای واردات محتوای خارجی با سرعت بالا و ارزان می داند. در حالیکه مقام معظم رهبری و کارشناسان و مردم ترافیک داخلی با محتوای داخلی میخواهند، نه اینکه محتوای خارجی را به داخل منتقل کنیم و شبکه ملی اطلاعات را به دروازه واردات ارزان، پر خطر و پر سرعت محتوای خارجی تبدیل کنیم. باید شبکه ملی اطلاعات واقعی به معنای در اختیار قرار دادن پهنای باند داخلی ارزان و پر سرعت به تولید کنندگان محتوای داخلی باشد تا با این بستر نهضت تولید و توزیع و تحویل محتوا رخ دهد و ایران به صادر کننده تولید محتوا تبدیل شود، یعنی درست بر عکس سیاست‌گذاری و عمل فعلی دولت. دولت باید پهنای باند مجانی در اختیار کتابخانه های دیجیتالی و موسسات تولید و توزیع محتوای داخلی قرار دهد. دولت باید محتواهای دیجیتالی تولید شده توسط ایرانیان، نظیر رساله ها و پایان نامه ها را جمع آوری کند و امکان توزیع و تحویل پر سرعت آنها را فراهم کند.
7- نباید 60 درصدر پهنای باند در فضای مجازی در اختیار تلگرام بدون کنترل و مدیریت باشد!
8-باید(سیاست‌ها و اقدامات ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی)مصوب سال 96 اجرا شود. |