| ضرورت تحول درعدالت اجتماعی وقضائی
شرحی برحدیث ولایت حمیدرضا ترقی
هر جامعه‌ی زنده و پویایی به تحوّل احتیاج دارد؛ ما امروز به تحوّل احتیاج داریم، در بخشهای مختلف.
ما در یک مواردی تحوّل نداشتیم -در موارد مهمّی تحوّل نداشتیم- و در مواردی عقب‌گرد داشتیم، که این خیلی موضوع تأسّف‌بار و ناپسند و غیر قابل قبولی است، و برخلاف طبیعت انقلاب است.14/3/99
از لحاظ عدالت اجتماعی هم امروز با گذشته، زمین تا آسمان فرق کرده است؛ البتّه تا آن عدالت اسلامی خیلی فاصله داریم، تا عدالت مطلوب خیلی فاصله داریم.11/5/95
درفهرست مطروحه از سوی مقام معظم رهبری درسالگرد رحلت امام ره برای تحول مورد نیاز امروز جامعه ، "عدالت" از اهمیت و جایگاه والایی برخوردار بود لذا به این مقوله میپردازیم.
عدالت اجتماعی
گسترش عدالت اجتماعی با: تنظیم همه فعالیت‌های مربوط به رشد و توسعه اقتصادی بر پایه عدالت اجتماعی و کاهش فاصله میان درآمدهای طبقات و رفع محرومیت از قشرهای کم درآمد با تأکید بر موارد زیر: جبران نابرابری‌های غیرموجه درآمدی از طریق سیاستهای مالیاتی، اعطای یارانه‌های هدفمند و ساز و کارهای بیمه‌ای. تکمیل بانک اطلاعات مربوط به اقشار دو دهک پایین درآمدی و به هنگام کردن مداوم آن.هدفمند کردن یارانه‌های آشکار و اجرای تدریجی هدفمند کردن یارانه‌های غیرآشکار. تأمین برخورداری آحاد جامعه از اطلاعات اقتصادی.۱۳۸۷/۱۰/۲۱
مفهوم عدالت از نگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی
ورود رهبر معظم انقلاب به موضوع عدالت از چشم‌انداز جایگاه و نقش ممتاز دینی بوده است. بر این اساس اولین ویژگی متمایزکننده دین از سایر منابع معرفتی آن است که دین هدف خود را اقامه عملی عدالت قرار داده است و آن را هدفی برای تحقق عبودیت در حیات فردی و جمعی انسانی می‌داند.
بر اساس ویژگی دومی که رهبر انقلاب در نقش متمایز دین بیان میکند، عدالت، موضوعی برای مطالعات نظری و در عین حال یک مبنا برای مبارزه اجتماعی علیه ظالمان و طاغوت است؛ از سوی دیگر هر اقدام عملی جهت تحقق عدالت در جامعه، ما را در نزدیک کردن جامعه به ظرفیتی برای ظهور حضرت مهدی یاری میکند.
مطلق دانستن ارزش عدالت در نگاه رهبر انقلاب، برآمده از نگاه ایشان در حوزه فلسفه اخلاق است. پیامد مطلق دانستن عدالت آن است که عدالت همه جا و در هر زمانی حق و بجاست. در واقع سایر ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی همچون صلح، متصف به صفت عادلانه یا ظالمانه میشوند و به تبع مشروعیت یا عدم مشروعیت می‌یابند.
از نگاه رهبر انقلاب؛ عدالت باید گفتمان حاضر در صحنه مردم و مسئولان و به خصوص نسل‌های تازه باشد. در واقع عدالت باید همیشه نصب العین جامعه باشد و مورد مطالبه و درخواست عمومی قرار گیرد تا محقق شود. باید جریانی در اثر این گفتمان سازی شکل گیرد که مردم آگاهانه طلب حق کنند و در اثر شکل گیری این جریان عمومی، مبنایی برای تلاش به منظور تحقق عدالت، شکل گیرد. آنچه مورد نظر رهبر انقلاب است، تحقق عدالت حداکثری است.
اقتصاد منهای عدالت نمی خواهیم
اعتقاد ما این است که پیشرفت اقتصاد کشور، باید همراه با عدالت باشد؛ ما اقتصاد منهای عدالت را قبول نداریم؛ یعنی انقلاب قبول ندارد؛ نظام جمهوری اسلامی قبول ندارد. باید مراقبت بکنید که فاصله‌ی طبقاتی پیش نیاید؛ فقرا پامال نشوند؛ اینها جزو مسائل اساسی در برنامه‌ریزی‌های کلان اقتصادی ما است که بعد به اقتصاد مقاومتی اشاره خواهم کرد؛ همین مسئله‌ی عدالت و تأمین حدّاقل‌ها در سیاستهای اقتصاد مقاومتی دیده شده.۱۳۹۴/۰۶/۰۴
پیشرفت اقتصاد کشور، هدف اصلی‌اش چیست؟ ... هدف این است که ما بتوانیم عدالت اجتماعی را در جامعه تأمین کنیم، فقر را ریشه کن کنیم، تا ثروتمند شدن کشور به نفع رفع فقر و ریشه کنی فقر باشد؛30/5/98
موانع تحقق عدالت
قضیّه‌ی تعدیل وقتی‌که در دهه‌ی هفتاد پیش آمد، )دولت سازندگی)عدالت اجتماعی در کشور ما به‌معنای واقعی کلمه ضربه خورد، شکاف طبقاتی به وجود آمد؛ ممکن است یک فوائدی داشت امّا این ضررهای عمده را هم ما تحمّل کردیم.۱۳۹۷/۰۳/۰۲
عدالت، عدالت اجتماعی، برداشتن فاصله‌های زیاد بین قشرهای مختلف مردم. در این زمینه البتّه کم‌کاری داریم، عقب‌ماندگی داریم، کاری که باید در این زمینه انجام بگیرد آن‌چنان‌که شایسته و بایسته و لازم بوده انجام نگرفته؛ باید بجد دنبال این باشیم و بدانید که به توفیق الهی دنبال این هستیم و از این قضیّه صرفِ‌نظر نخواهیم کرد؛ این یکی از پایه‌های اصلی نظام جمهوری اسلامی است. البتّه راهش مبارزه‌ی با ظلم و مبارزه‌ی با فساد است.۱۳۹۶/۱۱/۱۹
حرف بدون عمل
این‌همه راجع به عدالت اجتماعی میگوییم، جزو واضحات و مسلّمات است. خب کو؟ حالا تحقّق پیدا کرد عدالت اجتماعی؟ ضریب جینی روزبه‌روز بالاتر رفته است، بدتر شده است. چرا؟ علّت چیست؟ این فکرِ درست، این خواستِ درست، این هدفِ درست، چرا در کشور تحقّق پیدا نمیکند؟۱۳۹۶/۰۳/۳۱
ابعاد عدالت
میخواهیم ایرانی باشد که اقتدارش به اتّکاء خودش باشد، مستقل باشد، استقلال داشته باشد؟ ایرانی متدیّن؛ ایرانی ثروتمند؛ ایرانی برخوردار از عدالت، عدالت اقتصادی، عدالت اجتماعی، عدالت قضائی؛ ایرانی با یک حکومت مردمی؛ ایرانی با حکومتی پاک، جهادگر، دلسوز و پرهیزکار؛ این‌جور ایرانی میخواهیم؛ که این البتّه یک چیز مطلوبی است.۱۳۹۵/۰۳/۲۹
عدالت مردم را صبور میکند
تا وقتى در جامعه عدالت باشد، تبعیض نباشد، نگاه متفاوت به اشخاص و قشرها نباشد و امتیازطلبیهاى زیادى و نابحق و نابجا در جامعه وجود نداشته باشد، مردم بر خیلى از ناکامیها صبر مى‌کنند.۱۳۸۲/۰۶/۱۹
اهتمام اصلی دولت در همه‌ی سیاستهای اجرایی و بخشی، باید رفع محرومیت به نفع ایجاد عدالت باشد.۱۳۸۰/۰۶/۰۵
نمونه های تحقق یافته عدالت درکشور
1- بهره مندی از آموزش و پروزش برای همه
2- بهره مندی از بیمه درمانی برای عموم مردم
3- بهره مندی از آب بهداشتی و برق و گاز و تلفن برای 80% مردم
4- ساخت 2میلیون مسکن مهر برای تحقق عدالت
5- هدفمندی یارانه ها برای کمک به تحقق عدالت
6- تلاش نهادهای حمایتی برای محرومیت زدائی از کشور برای تحقق عدالت
7- کمک هزینه تحصیلی به دانش آموزان و دانشجویان محروم برای تحصیلات عالیه
8- توزیع سهام عدالت به کاهش فاصله طبقاتی ئ کمک به عدالت اقتصادی
9- محرومیت زدائی از مناطق محروم و برخورداری 90 درصد مردم از آب بهداشتی –مدرسه-راه –گاز-برق- تلفن- وافزایش اعتبارات دستگاههای حمایتی
10-مقابله با حقوقهای نجومی و اجرای قانون خدمات کشوری
11-توسعه فرهنگ احسان و نیکوکاری ورزمایش مواسات و همدلی برای انتقال مازاد اغتیا به فقرا
12-معافیت مالیات درآمدهای پایین و افزایش مالیات دآمدهای بالا
منشور تحول در عدالت قضائی
عدالت قضایی یکی از جلوه های ملموس عدالت در جامعه است ، وقتی مردم عدالت را از دستگاه قضائی مشاهده کنند و احساس کنند که با ظلم و فساد و تجاوز به حقوق دیگران مبارزه میشود؛ و قضات به عدل و انصاف حکم میدهند بی شک به آینده امیدوار و به نظام دلبسته ترمیشوند. لذا مقام معظم رهبری سالهاست که نسبت به ایجاد چنین دستگاه قضائی راهنمایی و هدایت فرموده اند .مادرمطلب شماره قبل به رهنمودهای معظم له در خصوص این تحول در دستگاه قضاء اشاره کردیم ، اینک رهنمود های معظم له به قوه قضائیه درهفته قوه قضائیه را مورد بررسی قرار میدهیم :
۱) کارنامه سند تحوّلِ در قوّه‌ی قضائیّه را به مردم گزارش دهید
سند تحوّلی که در سال قبل، رئیس محترم قوّه تهیّه کرده بودند و ارائه و ابلاغ کردند، ویرایشِ ارتقا‌یافته‌ای داده شده و آنچه امروز در دسترس قوّه‌ی قضائیّه و مورد اهتمام قوّه‌ی قضائیّه است، سندی است که از لحاظ سطح کار، از سند اوّلی بالاتر و پیشرفته‌تر است؛ این خبر بسیار خوبی است برای ما. ابلاغ کنید، دنبال کنید و کارنامه‌ی اجرای برنامه‌های مترتّب بر این سند را هم در وقت خود و در زمان خود منتشر کنید که مردم بدانند که این سند و این برنامه‌ها تا چقدر پیش رفته؛
۲) تحوّل بر مبنای اصول و مبانی فکری اسلامی و دینی باشد
تأکید میکنیم که تحوّل باید بر مبنای اصول و مبانی فکری اسلامی و دینی باشد؛ وَالّا اگر چنانچه تحوّل مبتنی بر یک مبنایی نباشد، تحوّل نیست، تذبذب(۲) و هرج و مرج است. تحوّل، در چهارچوب و قالب یک مبانی متقن و محکمی که از اسلام و از قرآن و مبانی دینی گرفته شده به وجود خواهد آمد. مدیریّت هم در تحوّل لازم است، که مدیریّتش با رئیس محترم قوّه‌ی قضائیّه است.
۳) در برابر دشواری‌های تحوّل مقاومت و با موانع مقابله کنید
تحوّل در عمل خیلی کار مشکلی است؛ علّت هم این است که مقاومتهایی در مقابل تحوّل هست. بعضی مقاومتها از روی سوء نیّت نیست؛ بعضی‌ها حال و حوصله‌ی تغییرات بنیانی را ندارند، بعضی‌ها توانش را ندارند، بعضی هم ممکن است از وضع موجود منتفع باشند و نخواهند این وضع، تغییر پیدا بکند؛ البتّه در بیرون دستگاه قضائی هم شبکه‌ی در‌هم‌تنیده‌ی مجرم و مفسد و مانند اینها هم هست که اینها هم قهراً مخالفند؛ پشت سر همه‌ی اینها هم نگاه دستگاههای دشمن و معاند با نظام جمهوری اسلامی است که اصلاً هر حرکت اصلاحی در هر جای جامعه‌ی اسلامی اتّفاق بیفتد، اینها ناراحت میشوند، مقابله میکنند، جوسازی میکنند. اینها مخالفینند؛ مخالفین هم آرام نمی‌نشینند. شما با قوّت، با روحیه، با شجاعت وارد میدان تحوّل میشوید،
مبارزه با فساد تجلی عدالت گستری
1)لزوم قاطعیّتِ دربرخورد با مفسدین
در مورد مسئله‌ی فساد هم چند نکته را عرض میکنیم؛ خب الحمدلله توجّه به قضیّه‌ی فساد در قوّه‌ی قضائیّه اوج گرفته. البتّه قبل از این دوره شروع شده بود ولیکن حالا بحمدالله در اوج است و مورد توجّه است؛ و مردم هم که نگاه میکنند می‌بینند شما برخورد با مفسد میکنید، ملاحظه نمیکنید و قاطع وارد میدان میشوید، واقعاً خوشحال میشوند، امیدوار میشوند؛ چون فساد و مفسد یک ضربه‌ی بزرگی به زندگی مردم و به روحیه‌ی مردم و به ایمان و اعتقاد مردم است.
2)، مبارزه با فساد از داخل قوه شروع شود.
در درجه‌ی اوّل، مبارزه‌ی با فساد در داخل خود قوّه است که من این را بارها مکرّر در دیدارهای تقریباً همه‌ساله‌ی با عزیزان قوّه‌ی قضائیّه تأکید کرده‌ام و اصرار بر این ورزیده‌ام. اگر چنانچه فسادی در داخل قوّه‌ی قضائیّه به وجود بیاید، ضررش بسیار بیشتر از فساد بیرون قوّه‌ی قضائیّه است
3 )نگاه کارشناسی به بسترهای فسادخیز و ملاحظه‌ی عدالت در برابر متّهم
در زمینه‌ی فساد هم، به بسترهای فسادخیز توجّه بشود؛ و این احتیاج دارد به نگاه کارشناسی؛ همان طور که قبلاً اشاره کردند. یعنی بایستی با نگاه کارشناسی، زمینه‌ِی بُروز فساد را و تولید فساد را شناسایی کرد، شناخت و با همان نگاه کارشناسی، به جنگ فساد رفت و برای ریشه‌کنی فساد تلاش کرد و کار کرد. و ملاک قوّه‌ی قضائیّه هم در مبارزه‌ِی با فساد، حق و عدل و قانون است.
البتّه من که اصرارم بر عدم اغماض است، از آن طرف هم اصرارم بر عدم تعدّی است؛ یعنی فقط بر عدم اغماض تکیه نمیکنیم، بر عدم تعدّی هم تکیه میکنیم. خدای نکرده اگر چنانچه کسی که مجرم نیست و مفسد نیست و فاسد نیست، به عنوان مفسد و فاسد شناخته بشود و معرّفی بشود و با او رفتار بشود،
4 ) جلوگیری از تعطیلی واحدهای تولیدی؛ کمک به عدالت اقتصادی است
یکی از کارهای خوب قوّه‌ی قضائیّه حمایت از تولید و جلوگیری از تعطیلی این واحدها است. اینکه حالا جناب آقای رئیسی در گزارششان گفتند «هزار واحد تولیدی»، این خیلی مسئله‌ی مهمّی است، این خیلی کار مهمّی است. واقعاً هر بخشی از نظام جمهوری اسلامی که میتواند کمکی به حرکت اقتصادی جامعه بکند، وظیفه‌اش را انجام بدهد. مردم از لحاظ معیشت دچار سختی‌اند، یعنی معیشت مردم سخت است؛ هر کسی میتواند به مسئله‌ی اقتصاد کمک کند، بایستی کمک کند و یکی از کمکهای قوّه‌ی قضائیّه هم همین است که جلوگیری کند از تعطیلی واحدهای تولیدی.
5) ایجاد زیرساخت‌های حقوقی برای مشارکت مردم درمبارزه بافساد
یکی از کارهای لازم در مبارزه‌ی با فساد که قبلاً اشاره کردم و گفتم ، همین نظارتهای مردمی است. خب برای نظارتهای مردمی و گزارشهای مردمی زیرساخت حقوقی در داخل قوّه لازم است؛ یعنی شما باید جایگاه این را در داخل قوّه مشخّص کنید که این گزارشها کجا برود، چه جوری بررسی بشود و صحّت و سُقم این گزارشها شناخته بشود، چگونه دنبال بشود، امنیّت آن گزارشگر هم چگونه محفوظ بماند؛ یکی از مسائل مهم این است. آمر به معروف و ناهی از منکر که از جمله‌ی آنها، همین گزارشگری است که می‌آید راجع به وجود فساد در فلان نقطه، در فلان معامله، در فلان اداره به شما گزارش میدهد، بایستی امنیّتش ــ هم امنیّت مادّی‌اش، هم امنیّت معنوی‌اش ــ حفظ بشود و مورد تعرّض قرار نگیرد. گاهی اوقات میشود
تحقق تحولات فوق در دستگاه قضائی میتواند زمینه عدالت قضائی مطلوب نظام جمهوری اسلامی را فراهم وجامعه را بسوی عدالت همه جانبه و درشان نظام اسلامی پیش ببرد انشالله . |